Kỷ niệm 128 năm thành lập Giáo phận Bắc Ninh
GP. BẮC NINH – tối ngày 29-5-2011, Đức cha Cosma Hoàng Văn Đạt, Giám mục Giáo phận Bắc Ninh, đã dâng Thánh lễ mừng sinh nhật lần thứ 128 của Giáo phận Bắc Ninh (1883-2011) tại Nhà thờ Chính toà Bắc Ninh.
Trước khi được thành lập, Giáo phận Bắc Ninh là một phần của Giáo phận Đàng Ngoài (1659-1679), rồi của Giáo phận Đông Đàng Ngoài (1679-1883). Ngày 29-5-1883, Đức Thánh Cha Lêô XIII ký tông sắc thiết lập Giáo phận Bắc Đàng Ngoài bao gồm cả phần đất của Giáo phận Lạng Sơn ngày nay. Diện tích toàn giáo phận rộng 39.000 km2, và số giáo dân khoảng 25.000 người. Về nhân sự, lúc này giáo phận chỉ có 1 giám mục (Đức cha Antonio Lễ là Giám mục tiên khởi), 3 cha dòng Đa Minh Tây Ban Nha, 2 cha dòng Đa Minh Việt Nam, 17 cha triều, 15 đại chủng sinh, 50 thầy giảng, 38 chị em dòng Mến Thánh Giá, 2 nhà thiên thần (nuôi trẻ mô côi). Giáo phận lúc này được chia làm 11 giáo xứ với 28 giáo họ, giáo dân sống chủ yếu ở vùng Bắc Ninh và các vùng lân cận. Năm 1924, Giáo phận Bắc Đàng Ngoài được đổi tên thành Giáo phận Bắc Ninh.
Giáo phận Bắc Ninh hiện nay nằm ở phía Đông Bắc của Việt Nam, có diện tích 24.600 km2, phía bắc giáp giáo phận Lạng Sơn, phía nam giáp Giáo phận Hà Nội, phía đông giáp Giáo phận Hải Phòng, phía tây giáp Giáo phận Hưng Hoá.
Vùng đất của giáo phận hiện nay nằm trọn vẹn trên 5 tỉnh: Bắc Ninh, Bắc Giang, Bắc Kạn, Thái Nguyên và Vĩnh Phúc cùng một số huyện, xã của các tỉnh lân cận như thành phố Hà Nội, tỉnh Tuyên Quang, Hưng Yên, Hải Dương, Lạng Sơn và Phú Thọ. Trên diện tích ấy có gần 9 triệu dân cư, hầu hết là người Kinh, trừ khoảng 600.000 người thuộc các dân tộc anh em khác sống rải rác ở các tỉnh vùng núi như người H’mong, Dao, Tày, Nùng, Cao Lan, Hoa… Số tín hữu Công giáo là 125.000 người (1,38% dân số), trong đó có khoảng 350 người Công Giáo là những anh em dân tộc thiểu số. Người dân thuộc các tỉnh đồng bằng chủ yếu sống bằng nghề nông, trong khi người dân thuộc các tỉnh miền núi thường sống nhờ vào nương rẫy và các sản phẩm từ rừng núi.
Trải qua 128 năm lịch sử, Giáo phận Bắc Ninh đã phải chịu đựng và trải qua biết bao cam go, thử thách, nhất là khi đất nước chịu cảnh chia đôi từ năm 1954-1975. Sau khi Hiệp định Genève được ký kết năm 1954, đã có 47 linh mục, tất cả chủng sinh và gần 40.000 người Công giáo di cư vào Miền Nam. Giáo phận chỉ còn lại 14 linh mục già, 12 thầy giảng, 11 nữ tu dòng Đaminh và khoảng 30.000 tín hữu Công giáo. Trước đó, trong thời kỳ chiến tranh từ năm 1946-1954 đã có 250 trên tổng số 300 nhà thờ trên khắp giáo phận bị phá huỷ. Từ năm 1954, các linh mục lớn tuổi dần dần qua đời, và cho đến tận năm 1994, mới có hai linh mục được phong chức. Trong thời gian này, số linh mục trong giáo phận bị thiếu hụt trầm trọng, có những lúc cả giáo phận chỉ còn 1 linh mục rưỡi (một cha hoạt động chính thức, còn một cha hoạt động trong âm thầm). Trong suốt thời kỳ khó khăn và thiếu vắng linh mục này, tòa giám mục đương nhiên trở thành ngôi nhà chung cho toàn thể giáo phận, nhất là vào các dịp Lễ trọng và Mùa Chay, có những lúc hàng nghìn người đến tham dự Thánh lễ và lãnh nhận các bí tích mỗi ngày.
Hôm nay là sinh nhật lần thứ 128 của Giáo phận Bắc Ninh, Đức cha Cosma Hoàng Văn Đạt, quý cha trong toà giám mục và giáo dân Nhà thờ Chính toà hiệp dâng Thánh lễ dâng lời tạ ơn Thiên Chúa đã luôn gìn giữ và ban muôn ơn lành xuống cho giáo phận. Đức Cha Cosma mời gọi mọi người cầu nguyện cho các đấng, các bậc và tất cả những ai bằng cách này hay cách khác đã phục vụ giáo phận.
Đặc biệt, Đức Cha kêu mời tất cả mọi người hãy viết tiếp “trang sử vàng” của Giáo phận Bắc Ninh, bởi vì bánh xe lịch sử sẽ luôn luôn quanh và chẳng bao giờ dừng lại. Quá khứ đã qua đi, tương lai lại chưa đến, mỗi người con Bắc Ninh đã và đang được trao phó để nắm lấy vận mệnh giáo phận trong chính thời điểm lịch sử hiện tại. Chúng ta hãy sẵn sàng noi gương cha ông tổ tiên để cùng nhau bồi đắp “nền văn mình tình thương và sự sống” ngay tại Giáo phận Bắc Ninh.
Cuối Thánh lễ, Đức Cha và cộng đoàn đến thắp nhang và cầu nguyện trước mộ của hai Đức cố Giám mục trong Nhà thờ Chính toà là mộ của Đức cha Teodoro Gordaliza Phúc (Giám mục Bắc Ninh 1925-1931) và Đức cha Giuse Maria Nguyễn Quang Tuyến (Giám mục Bắc Ninh 1994-2006).
Trong suốt dòng lịch sử của mình, Giáo phận Bắc Ninh luôn được nuôn dưỡng bởi vô số những vòng tay nhân ái và lời cầu nguyện của biết bao nhiêu người. Giáo phận Bắc Ninh xin tri ân tất cả những người thiện chí, các nhà hảo tâm cùng các tổ chức đã bằng cách này hay cách khác phục vụ giáo phận. Nguyện xin Thiên Chúa qua lời câu bầu của Đức Mẹ Mân Côi, Thánh Giuse Hoàng Lương Cảnh và các bạn tử đạo Bắc Ninh chúc lành và gìn giữ Giáo phận Bắc Ninh.
Xương Giang
