1. Giao tiếp tốt với trẻ
Nếu cha mẹ, giáo viên, hoặc người chăm sóc trẻ không có mối quan hệ tốt với trẻ, kỷ luật cũng vô ích. Nếu trẻ thấy người chăm sóc không thích hoặc không tôn trọng, nó sẽ không quan tâm việc làm vui lòng người chăm sóc. Nếu người chăm sóc “nhỏ mọn”, trẻ có thể cằn nhằn và cho rằng lúc nào cũng bị làm phiền, hết luật này tới luật khác, và rồi người chăm sóc không thể giáo dục trẻ cách cư xử mới.
Nhu cầu về mối quan hệ tốt là chính đáng nếu người chăm sóc là mẹ kế hoặc cha dượng. Dù ai là người chăm sóc thì vẫn phải lưu ý xây dựng mối quan hệ tốt trước khi giáo dục trẻ.
2. Kỷ luật phải là giáo dục
Nếu bạn nói với trẻ “đừng làm cái này” hoặc “nên làm cái đó” mà không dạy trẻ cư xử đúng đắn, trẻ sẽ không biết cách tránh sai lầm. Nếu bạn nói với trẻ “đừng đánh nhau” khi chúng đang “bốc lửa tới chỏm đầu”, vậy là bạn làm ngơ, không dạy chúng cách giải quyết ôn hòa mà không cần bạo động.
Muốn giúp trẻ thay đổi cách cư xử, kỷ luật phải được áp dụng như một giáo cụ. Nghĩa là phải giúp trẻ xác định được cách cư xử mới và cho chúng thấy cách chọn lựa tốt nhất. Thông thường thì điều đó phải được thực hành, làm gương, và va chạm thực tế.
3. Kỷ luật cần kiên định
Kiên định chứ không khắt khe. Nếu bạn chỉ “to miệng, lớn tiếng” mà không kiên định khi hai đứa trẻ đang “có vấn đề”, chúng sẽ không ngừng “chiến tranh”. Cuối cùng là vô hiệu quả, chúng vẫn tiếp tục “xả giận” theo bản năng.
Để có hiệu quả, kỷ luật cần được áp dụng dứt khoát và triệt để. Nếu bạn chần chừ, trẻ có thời gian “làm tới” mỗi khi nó nổi nóng. Nếu bạn cương quyết, trẻ sẽ liên hệ kết quả với cách cư xử, rồi trẻ sẽ nhận ra rằng đánh nhau chẳng lợi ích gì. Áp dụng kỷ luật kiên định, kết hợp với việc dạy cách cư xử mới, sẽ giúp trẻ nhận biết cần thay đổi cách cư xử.
4. Kỷ luật phải tạo hệ quả
Kỷ luật tạo hệ quả sớm sẽ giúp trẻ liên kết cách cư xử với hệ quả. Nếu trẻ không mất quyền bày tỏ sau ít nhất một tuần, kể từ lúc nó nói dối, hệ quả sẽ trở nên vô ích.
Có thể có những lần bạn không thể tạo kết quả ngay. Đôi khi bạn không thể phát hiện trẻ phá luật – vài giờ hoặc vài ngày sau. Trong trường hợp như vậy, kết quả “trễ” có thể là điều tất nhiên. Nhưng phải tránh những kiểu nói như thế này: “Để ba con về rồi biết”. Điều này cho thấy chính bạn mất uy tín, và thời gian làm “mờ nhạt” tác dụng.
5. Kỷ luật phải công bằng
Nếu trẻ quên làm bài tập, bạn có thể cấm nó xem ti-vi một hoặc hai buổi tối, hoặc một dạng phạt nào đó tương tự. nếu cấm một tuần hoặc một tháng là bất công với trẻ. Vì thế, trẻ sẽ tìm cách “phá luật”. Thấy bạn không chú ý, nó sẽ bật ti-vi liền. Trẻ sẽ không “tâm phục, khẩu phục” nếu bạn không đối xử công bằng với nó.
Khi trẻ biết mình được đối xử công bằng, trẻ sẽ cố gắng hoàn thiện bản thân. Không hẳn là lúc nào bạn cũng phải “thương lượng” với trẻ khi bạn đưa ra quy luật, nhưng bạn nên chắc chắn rằng hình phạt được áp dụng đừng khắt khe hoặc quá sức đối với trẻ.
VIỄN ĐÔNG (Chuyển ngữ từ About.com)