JERUSALEM. ĐTC Phanxicô đã dành sáng thứ hai 26-5-2014, ngày cuối trong 3 ngày viếng thăm của ĐTC tại Thánh Địa, để gặp gỡ các chức sắc Hồi giáo và Do thái giáo, viếng viện Yad Vashem tưởng niệm cuộc diệt chủng và gặp gỡ chính quyền Israel.
Gặp gỡ thủ lãnh Hồi Giáo
Lúc 8 giờ sáng, ĐTC giã từ tòa Khâm Sứ Tòa Thánh ở Jerusalem nơi ngài qua đêm, để đến viếng thăm vị Đại Giáo Trưởng Hồi giáo tại thành này, cạnh Đền thờ Hồi giáo cách đó 4 cây số. Đền thờ tọa lạc trên một sân hình thang dài gần 500 mét và rộng khoảng 300 mét, chiếm 1 phần 6 diện tích của Cổ Thành Jerusalem. Đây là nơi thánh đối với cả 3 tôn giáo độc thần: người Do thái coi đây là nơi Abraham sát tế con là Isaac và là địa điểm Đền thờ vua Salomon đã xây cất; người Hồi giáo coi đây là nơi thánh thứ 3 của đạo này, sau La Mecca và Medina bên Arập Sauđi, còn đối với các Kitô hữu, đây là nơi Chúa Giêsu đã tiên báo về sự phá hủy Đền thờ Jerusalem.
Trên sân rộng này có 2 Đền Thờ lớn của Hồi giáo được kiến thiết: Thứ I là Đền thờ Mái Vòm đá tảng là đền Hồi giáo cổ kính nhất tại Thánh Địa, lần đầu tiên được xây hồi năm 640 và 47 năm sau đó được thay thế bằng Đền thờ như hiện nay, có hình bát giác, 8 phía đều được trang điểm bằng ngọc quí, và phần dưới bằng cẩm thạch đa sắc. Vật liệu xây cất Đền thờ này lấy từ các thánh đường và đền đài trước đó thời Bizantine và Roma. Thứ II là Đền thờ Al-Aqsa được kiến thiết hồi thế kỷ thứ 8 và đã trải qua nhiều lần tái thiết.
Đến nơi, ĐTC đã viếng thăm Đại Mufti thành Jerusalem và toàn Palestine là Sheik Muhamad Agmad Hussein, và vị Tổng giáo đốc Hội đồng bảo trì các gia sản Hồi giáo, đón tiếp và hướng dẫn viếng thăm.
Vị Đại Mufti nói với ĐTC rằng: ”Hòa bình chỉ có thể khi chấm dứt mọi cuộc chiếm đóng của Israel và khi dân tộc Palestine được tự do và mọi quyền của mình”.
Trong lời chào vị Đại Mufti Hồi giáo, ĐTC cho biết ngài đến viếng thăm các nơi đã ghi dấu vết sự hiện diện trần thế của Chúa Giêsu Kitô. Nhưng cuộc hành hương sẽ không trọn vẹn nếu không gặp gỡ những người và cộng đoàn sống tại phần đất này.
Nhắc đến tổ phụ Abraham vốn được cả người Hồi giáo, Kitô và Do thái nhìn nhận, tổ phụ đã sống tại đất này như người lữ hành, bỏ dân chúng, nhà cửa để thực hiện cuộc phiêu lưu tinh thần mà Chúa gọi Người thực hiện. ĐTC nói:
”Lối sống của Abraham cũng phải là thái độ tinh thần của chúng ta. Không bao giờ chúng ta có thể tự mãn, coi mình là chủ tể cuộc sống của chúng ta; chúng ta không thể giới hạn vào mình, khép kín, chắc chắn trong những xác tín của chúng ta. Đứng trước mầu nhiệm Thiên Chúa, chúng ta cảm thấy mình phải luôn sẵn sàng ra khỏi chính mình, ngoan ngoãn đối với tiếng gọi mà Thiên Chúa gửi đến chúng ta, cởi mở đối với tương lai mà Chúa muốn xây dựng cho chúng ta”.
Sau cùng ĐTC tha thiết kêu gọi những con người và cộng đoàn nhìn nhận mình là con cháu Abraham: ”Chúng ta hãy tôn trọng và yêu thương nhau như anh chị em! Chúng ta hãy học hiểu đau khổ của người khác! Ước gì không người nào lạm dụng danh Thiên Chúa để thi hành bạo lực! Chúng ta hãy cùng nhau làm việc cho công lý và hòa bình!”.
Viếng Bức Tường Than Khóc
Giã từ các vị lãnh đạo Hồi giáo vào lúc 9 giờ sáng, ĐTC và đoàn tùy tùng tiến sang bức tường Phía Tây quen gọi là Bức tường than khóc, chỉ cách đó 1 cây số. Đây là di tích còn lại của bức tường phía tây của Sân Đền thờ Jerusalem. Khi vua Hêrôđê cho tu bổ Đền thờ này, ông cho nới rộng khu vực chung quanh và trong dịp đó ông canh tân bức tường nâng đỡ Sân. Tường cao 15 mét và được tu bổ trong những thời kỳ kế tiếp. Về mặt tinh thần, Bức tường phía tây này là nơi thờ phượng trung tâm của Do thái giáo, vì những lý do lịch sử và tôn giáo, với nhiều phong tục, như thói quen nhét những mảnh giấy trên đó có viết những ước vọng và kinh nguyện vào các kẽ hở giữa các viên đá của tường.
Đến khu vực Bức tường phía tây, ĐTC đã được vị Rabbi Trưởng và ông Chủ tịch của Hội đồng quản trị nơi thánh, đón tiếp và tháp tùng đến gần Bức tường. Tại đây ngài dừng lại cầu nguyện nồng nhiệt trong thinh lặng, tay phải ngài đặt trên tường. Rồi ngài đọc kinh Lạy Cha ngài tự tay viết bằng tiếng Tây Ban Nha, trước khi nhét vào khe trong tường.
Hai người bạn tháp tùng ĐTC từ Argentina là Rabbi Do thái Abraham Skorka và giáo sư Hồi giáo Omar Abboud, cũng đi gần ngài tại bức tường. Họ tiến đến ôm ĐTC thật là cảm động.
Trước khi rời khu vực Bức Tường Than Khóc, ĐTC đã ghi vào sổ vàng lưu niệm câu ”Tôi đến để cầu nguyện và tôi xin Chúa ban ơn hòa bình”.
Đặt vòng hoa tại Mộ Theodore Herzl
Liền đó, ngài dùng xe lên núi Herzl cách đó 4 cây số để đặt vòng hoa tưởng niệm, theo nghi thức ngoại giao của Nhà Nước Israel, theo đó mỗi vị Quốc trưởng nước khác đến viếng thăm, đều được mời đặt vòng hoa tại mộ của ông Theodor Herzl, người sáng lập Phong trào Sion tại Hội nghị ở Basel Thụy Sĩ năm 1897, cổ võ dân Do thái hồi cư lập quốc.
Đến nghĩa trang, ĐTC đã được tổng thống và thủ tướng đón tiếp và tháp tùng lên tới lăng của Ông Herzl. Tại đây, hai thiếu niên đã giúp ĐTC đặt vòng hoa tại mộ.
Khi thấy ĐTC đặt tay cầu nguyện tại bức tường ngăn cách mà Israel dựng lên tại Bethlehem, thủ tướng Netanyahu đã xin ngài cũng viếng bia tưởng niệm các nạn nhân của nạn khủng bố gần đó mộ ông Herl và ngài đã nhận lời thực hiện cử chỉ này.
Viếng viện Yad Vashem
ĐTC đến Viện bảo tàng Yad Vashem tưởng niệm cuộc diệt chủng Do thái, chỉ cách mộ ông Herzl khoẳng 800 mét.
Đến nơi ĐTC đã được vị giám đốc trung tâm tiếp đón và hướng dẫn vào phòng tưởng niệm, trên nền có ghi tên 21 trại tập trung thời Đức quốc xã. Tại đây cũng có tổng thống, thủ tướng Israel và Rabbi chủ tịch Hội đồng viện Yad Vashem.
ĐTC đã thắp lên ngọn lửa và được hai thiếu niên Công Giáo giúp đặt vòng hoa tưởng niệm, trước khi nghe một đoạn sách Cựu Ước.
Lên tiếng trong dịp này, ĐTC đã trình bày một suy tư thật cảm động, vì ngài rất nhạy cảm đối với sức mạnh của sự ác vô nhân đạo, trách nhiệm của con người và những cơ chế tội lỗi – như Đức Gioan Phaolô 2 đã nói – chúng chống lại phẩm giá con người được Thiên Chúa dựng nên theo hình ảnh của ngài. Chúng dựa trên sự tôn thờ con người, từ chối Thiên Chúa. Theo nghĩa đó, Viện tưởng niệm này là ký ức về hành trình mà con người thực hiện.
Và ĐTC kết luận với lời nguyện: ”Công lý thuộc về Chúa là Thiên Chúa chúng con, sự ô nhục ở trên khuôn mặt chúng con (Xc Bar 1,15). Xin Chúa cứu chúng con khỏi tội ác kinh khủng này. Xin nhớ đến chúng con trong lượng từ bi Chúa. Xin ban cho chúng con ơn xấu hổ về những gì chúng con có thể làm như là con người, ơn xấu hổ vì sự tôn thờ thần tượng kinh khủng này, vì đã coi rẻ và tàn phá thân xác chúng con, thân xác mà Chúa đã dựng nên từ bùn, và ban cho hơi thở sinh động. Lạy Chúa, không bao giờ nữa!”
DTC đã chào thăm một số người sống sót và ký vào sổ lưu niệm.
Viếng thăm hai vị Đại Rabbi Do thái
Tiếp tục các cuộc gặp gỡ và viếng thăm sáng ngày 26-5-2014, ĐTC đã đến Trung Tâm Heichal Schlomo cách viện Yad Vashem 7 cây số để chào thăm 2 vị Đại Rabbi của Do thái giáo. Trung tâm này tọa lạc cạnh Đại Hội đồng Do thái Jerusalem.
Đại Rabbi Askenazi Yona Metzger năm nay 61 tuổi và Đại Rabbi Sefardita là Shlom Amar năm nay 66 tuổi. Trong dịp gặp gỡ, ĐTC cho biết ”Giáo Hội Công Giáo hoàn toàn nhìn nhận các căn cội Do thái trong đức tin của mình và tôi tin tưởng rằng với sự trợ giúp của quí vị, từ phía Do thái, không những có sự duy trì nhưng còn gia tăng ước muốn, đặc biệt nơi các thế hệ trẻ, tìm hiểu thêm về Kitô giáo, ngay cả tại phần đất được chúc phúc này, trong đó Kitô giáo nhìn nhận căn cội của mình. Sự hiểu biết gia sản tinh thần của mình, quí chuộng những gì chúng ta có chung với nhau và tôn trọng những gì khác biệt giữa chúng ta, có thể là yếu tố hướng dẫn để phát triển thêm các quan hệ giữa chúng ta”.
Thăm Tổng Thống Shimon Peres
Kế đến ĐTC đến dinh Tổng thống Israel để viếng thăm Tổng thống Shimon Peres. Khi vào dinh, ngài được tổng thống giới thiệu một số trẻ em bị ung thư ở giai đoạn cuối đời vì các em ước muốn được gặp ĐGH trước khi qua đời.
Hai vị đã hội kiến riêng trước khi tiến ra vườn bên ngoài. Tại đây ngài đã trồng một cây ôliu kỷ niệm, rồi viếng thăm vườn và ra trước ra lễ đài đơn sơ, với phần trao đổi diễn văn, trước sự hiện diện của một ca đoàn nữ sinh và nhiều quan khách khác.
Trong diễn văn nồng nhiệt trước tổng thống Israel, ĐTC bày tỏ lòng quí chuộng đối với thái độ và những nỗ lực của ông trong việc bệnh vực hòa bình. Ngài cũng nhắc đến tầm quan trọng của thành Jerusalem đối với 3 tôn giáo độc thần. Ngài cũng nói rằng: ”Các nơi thánh không phải là những viện bảo tàng hoặc dinh thự cho các du khách, nhưng là nơi mà các cộng đồng tín hữu sống đức tin, sống văn hóa của mình và thực thi những sáng kiến bác ái. Cần phải bảo tồn tính chất thánh thiêng của các nơi ấy, không phải chỉ bảo vệ gia sản quá khứ, nhưng cả những con người viếng thăm các nơi ấy nữa.
Và ĐTC mạnh mẽ khẳng định rằng: ”Về vấn đề này tôi lập lại mong ước làm sao để mọi người tránh những sáng kiến và những hành vi trái ngược với ý chí đã được bày tỏ để đạt tới một hiệp định thực sự và không ngừng quyết tâm theo đuổi hòa bình phù hợp với những điều tuyên bố. Cần quyết liệt loại bỏ tất cả những gì đi ngược sự theo đuổi hòa bình và sự sống chung trong niềm tôn trọng nhau giữa các tín hữu Do thái, Kitô, và Hồi giáo; việc sử dụng bạo lực và khủng bố, bất kỳ loại kỳ thị nào vì lý do chủng tộc hoặc tôn giáo, chủ trương áp đặt quan điểm của mình gây thiệt hại cho các quyền của người khác, chủ trương bài do thái dưới tất cả mọi hình thức, cũng như bạo lực hoặc những biểu thị bất bao dung chống lại con người và các nơi thờ phượng của Do thái, Kitô và Hồi giáo”.
Sau cùng, ĐTC nhắc đến sự kiện tại quốc gia Israel có nhiều cộng đoàn Kitô sinh sống. Họ là thành phần trọn vẹn của xã hội và tham gia với đầy đủ danh nghĩa vào các sinh hoạt xã hội, chính trị và văn hóa. ”Các tín hữu Kitô mong muốn đóng góp cho công ích từ căn tính của mình, và xây dựng hòa bình, như những công dân với đầy đủ danh nghĩa, họ loại bỏ mọi thái độ cực đoan, và họ dấn thân thực thi hòa giải và hòa hợp. Sự hiện diện của họ và sự tôn trọng các quyền của họ là bảo đảm một sự đa nguyên lành mạnh và là bằng chứng về sức sinh động của các giá trị dân chủ, sự ăn rễ sâu của các giá trị nạn trong đời sống cụ thể của quốc gia”.
Giã từ tổng thống Shimon Peres của Israel, ĐTC Đến Trung Tâm Đức Bà của Tòa Thánh. Nhà này nguyên thủy do các cha Dòng Đức Bà lên trời người Pháp thành lập hồi năm 1884 trên khu đất rộng 4 ngàn mét vuông để làm nơi tiếp đón các tín hữu hành hương người Pháp đến Thánh Địa. Tại đây đó 144 phòng và 2 phòng hội lớn, một thính đường 500 chỗ.
Năm 1973, vì các cha dòng Đức Bà Lên Trời bán trung tâm này, nên Tòa Thánh đã thủ đắc và biến thành một trung tâm quốc tế. Đức Gioan Phaolô 2 đổi tên thành Trung Tâm Đức Bà ở Jerusalem. Và năm 2004, Ngài ủy thác cho các cha dòng Đạo Binh Chúa Kitô đảm trách.
Tại Trung Tâm, vào lúc gần 1 giờ rưa, ĐTC đã tiếp kiến riêng và hội kiến với thủ tướng Israel, Ông Netanyahu, trước khi dùng bữa trưa với đoàn tùy tùng.
G. Trần Đức Anh OP (RV.)
