Trong vụ án của Giêsu, nhiều bộ mặt thật đã bị vạch ra trước ánh sáng. Các môn đệ thấy rõ hơn tình yêu của mình dành cho Thầy đến mức nào, có mặn nồng như các ông tưởng không. Đám đông dân chúng cũng biểu lộ sự tráo trở của mình khi phản bội lại người mà mình đã thụ ơn. Biết bao nhiêu người đã được Giêsu chữa lành, ban của ăn, khuyên răn điều hay lẽ phải. Thế nhưng, cũng chính đám dân này là người cất cao giọng hơn ai hết đòi đóng đinh Đức Giêsu. Các Thượng tế và Kinh sư, các bậc vị vọng trong xã hội, thường xuyên đưa ra những lời huấn cho dân, siêng năng tế lễ và dâng cúng cho Đền Thờ, lại cho thấy những đầu óc chỉ toàn mưu mô và xảo trá. Vua Hêrôđê, tưởng là một vị vua anh minh, có thể giúp đem lại công bằng cho Giêsu, ai ngờ cũng chỉ là tên bù nhìn bất lực, chỉ biết dựa vào vị thế sẵn có mà sống sa đà, buông thả theo những trò trụy lạc thế gian, chứ chẳng có chi là thực quyền, đáng tin tưởng.
Có một nhân vật khác cũng đóng một vai trò không nhỏ trong cái chết của Giêsu, quan tổng trấn Philatô. Ông là người có quyền tuyên án Đức Giêsu. Đã có lúc ông do dự, không muốn dính dáng đến chuyện này. Khi Đức Giêsu được đem đến với ông, ông đã có ý từ chối. Trước áp lực của dân, ông truyền điệu Giêsu đến gặp vua Hêrôđê. Hêrôđê chẳng màng chi đến chuyện này nên lại sai thuộc hạ đưa Giêsu trả về cho Quan Tổng Trấn. Ông đã có cuộc nói chuyện với Giêsu, thấm vấn, tra hỏi, nhưng lại không thấy Giêsu mắc tội gì để giết. Vừa muốn tha, vừa muốn không. Tha vì ông không thể làm điều trái ngược với lương tâm. Nhưng không thể tha vì ông sợ sức ép của dân chúng và những người lãnh đạo tôn giáo bấy giờ. Nghĩ thế, ông cho truyền đánh đập Giêsu đến thịt xương vỡ nát. Một cuộc đấu tranh trong nội tâm ông diễn ra. Ông thừa biết là chỉ vì ganh ghét mà các Thượng tế và Kinh sư mới hãm hại Giêsu, chứ Giêsu chẳng có tội gì. Nhưng ông không có can đảm để sống cho những gì ông xác tín.
Philato cũng là người được ban cho quyền lực để bênh vực lẽ công bình. Lẽ ra, biết đâu là sự thật, ông phải dám lên tiếng để bảo vệ người ngay. Nhưng thay vì đứng về phía lẽ phải, ông đã chọn cách hành xử sao cho bản thân được an toàn. Ông rửa tay để phủi đi hết trách nhiệm, chứ không dám mạnh bạo tố giác những âm mưu thâm hiểm của phe hãm hại Đức Giêsu. Ông biết đâu là sự thật, nhưng ông không dám sống theo sự thật ấy, vì ông muốn được bình an, muốn được địa vị, không muốn chiếc ghế quyền lực của mình bị lung lay.
Các bạn trẻ thân mến,
Biết sự thật là một chuyện. Sống theo sự thật ấy lại là chuyện khác. Thiên Chúa đã đặt để trong tâm hồn chúng ta tiếng nói Thần Linh của Người, giúp chúng ta nhận ra đâu là đường ngay nẻo chính mà chúng ta phải đi. Ai trong chúng ta cũng có kinh nghiệm này là chỉ có thể sống theo sự thật, theo tiếng lương tâm chỉ bảo, thì ta mới có thể có được bình an và hạnh phúc lâu bền. Sự thật giúp ta là chính mình. Sự thật giúp ta vượt qua tất cả các nỗi sợ hãi. Sống trong sự thật là bước đi dưới ánh sáng quang minh, không cần che đậy hay lấp liếm. Sự thật sẽ dẫn lối cho chúng ta đi về cõi phúc thiên thu.
Nhưng dường như con người chúng ta vẫn thích yêu chuộng bóng đêm của sự dối trá và lọc lừa hơn. Ta thích là một con ma, suốt ngày lầm lủi trong tối tăm, bày ra những trò mưu toan, che giấu những khuyết điểm của mình để hình ảnh ta được đẹp trong mắt người khác. Đối diện với mọi người, ta mang cái mặc nạ thật đẹp. Ta cười, ta nói sao cho có duyên, để cuốn hút, nhưng lòng ta chất chứa đầy dẫy những hận thù và âm mưu. Con người ta, bên trong và bên ngoài không có sự đồng nhất. Trước sau, ta sẵn sàng gạt sự thật sang một bên để chỉ tìm giải pháp nào giúp ta được an toàn và thăng tiến hơn. Tận thâm tâm, ta không thể chối bỏ Thiên Chúa, nhưng vì miếng cơm manh áo, ta sẵn sàng tuyên bố trước mặt người khác là ta không biết Người. Ta biết buôn gian bán lận là sai, nhưng vì đồng tiền, ta vẫn bất chấp. Ta biết yêu thương và nhường nhịn nhau vài ba câu là điều cần thiết, nhưng ta vẫn cứ thích ăn miếng trả miếng để thỏa mãn cho xúc cảm bốc đồng của ta hơn.
Một trong những lý do khiến Giêsu phải gánh lấy cái chết thật thương tâm là bởi Người đã dám sống sự thật, dám làm theo điều mình cho là đúng và sẵn sàng nhận lấy hết tất cả những hệ quả của điều này. Con người chúng ta được sinh ra đều có một lòng hướng thiện, nhưng thế lực của sự xấu luôn tìm cách để đẩy chúng ta ra khỏi con đường hướng thiện này. Để có thể bước đi trong sự thật, chúng ta cần có lòng can đảm, và sức mạnh của Thiên Chúa. Chúng ta hãy cầu xin Chúa giúp chúng ta dám nghĩ, dám làm và dám sống những gì mà lương tâm ngay chính của chúng ta xác tín là sự thật. Xin cho chúng ta luôn đăm đăm hướng về Chúa là chính Sự Thật, để bước chân ta đi, là bước chân tiến thẳng đến Người.
Pr. Lê Hoàng Nam, SJ