BOGOTÀ. Chiều thứ tư, 6-9-2017, ĐTC Phanxicô đã đến Bogotà, thủ đô Colombia, để viếng thăm nước này trong 5 ngày, khích lệ mọi thành phần dân chúng trong tiến trình hòa bình và hòa giải sau 53 năm nội chiến.
Bối cảnh hòa bình mong manh
1. Thực vậy, 2 ngày trước khi ĐTC lên đường, hôm 4-9, đã có một biến cố lịch sử đối với đối với Colombia: đó là chính phủ nước này đã ký hiệp định ngưng bắn song phương với nhóm phiến quân ”Quân đội giải phóng quốc gia”, gọi tắt là ELN. Hiệp định được ký tại Quito, thủ đô Ecuador, sau 7 tháng thương thuyết tại đây, và sẽ bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1-10 tới đây.
Lực lượng ELN được thành lập năm 1964 sau cuộc nổi dậy của giới nông dân và hiện còn ít nhất 1.500 chiến binh. Trong số những người theo lực lượng này bấy giờ cũng có hàng trăm LM, tu huynh và nữ tu, họ theo chủ nghĩa mác xít, say mê Cuba của Fidel Castro, nhưng dị ứng đối với giáo điều của Xô Viết.
Tổng thống Santos của Colombia cho biết Hiệp định ngưng bắn có tính chất tạm thời, cho đến ngày 12-1 năm tới, 2018, và có thể được gia hạn khi cuộc hòa đảm giữa hai bên được tiếp tục.
Tổng thống Santos đòi lực lượng ELN phải nhưng các vụ bắt cóc, các hoạt động khủng bố chống các cơ cấu hạ tầng dầu hỏa, ngưng sử dụng mìn chống người và chấm dứt việc tuyển mộ các trẻ vị thành niên.
2. 9 tháng trước khi ký hiệp định với nhóm du kích ELN, tức là hồi tháng 11 năm 2016, chính phủ Colombia đã ký hiệp định hòa bình với một tổ chức du kích đông đảo hơn, tên là FARC, lực lượng võ trang cách mạng Colombia, và chính thức kết thúc 53 năm xung đột võ trang làm cho hơn 250 ngàn người chết. Hành trình hậu chiến là một con đường cam go và còn rất nhiều khó khăn. Vì thế với chủ đề ”Chúng ta đi bước đầu”, cuộc viếng thăm của ĐTC muốn góp phần đẩy mạnh tiến trình hòa giải quốc gia Colombia.
Mặc dù đã có những hiệp định ngưng bắn và hòa bình được ký kết giữa chính phủ và hai nhóm phiến quân ở Colombia, nhưng thách đố hòa bình và hòa giải vẫn còn ở mức độ rất lớn. Nhiều người Colombia, kể cả các tín hữu Công Giáo và những người có khuynh hướng bảo thủ, chống lại ý tưởng các cựu du kích quân mác xít, đã từng gây ra bao nhiêu tội ác, nay được giảm án và thậm chí có thể tham gia chính trị như một đảng phái. Cả những người bị các nhóm bán quân sự cực hữu bách hại cũng lên tiếng bày tỏ lập trường tương tự.
Dân nước Colombia vẫn còn chia rẽ nhau về các hiệp định hòa bình và hiệp định ngưng bắn đã ký kết, và các GM Colombia đứng ở giữa lằn ranh giữa hai lập trường, đồng thời khuyến khích các giáo dân lên tiếng bày tỏ lập trường. Nhiều tín hữu Công giáo bảo thủ, cùng với những người Tin Lành, lập luận rằng, những hiệp định vừa nói có cả những điều khoản có hại cho gia trình truyền thống, điều mà những người ủng hộ hiệp định hòa bình phủ nhận.
Trong bối cảnh đó, Đức Ông Hector Fabio Henao, Giám đốc Caritas Colombia, nói với giới báo chí: ”Chúng tôi mong đợi ĐGH mang lại nhiều hy vọng. ĐTC đến đây giữa lúc vấn đề hòa giải là một thánh đố lớn nhất. Chúng tôi hy vọng sứ điệp của ngài đánh động tâm hồn của những người đã chịu đau khổ vì cuộc xung đột tại đây”.
Khẩu hiệu cuộc viếng thăm của ĐTC tại Colombia là ”Chúng ta hãy đi bước đầu”. Đức Cha Juan Carlos Cardenas Toro, GM phụ tá tổng giáo phận Cali, giải thích rằng ”Bước đầu này của ĐGH, bước ra khỏi máy bay để đến gần hơn với dân nước Colombia chịu đau khổ là điều mở ra cánh cửa hy vọng cho chúng tôi”.
Lên đường
Sáng thứ tư vừa qua, ĐTC đã rời nhà trọ Thánh Marta để ra phi trường Fiumicino đáp máy bay đi Colombia.
Chiếc Airbus A330 của hãng Alitalia chở ĐTC, đoàn tùy tùng và hơn 70 ký giả quốc tế cất cánh lúc quá 11 giờ sáng và trực chỉ thủ đô Bogotà của Colombia.
Trên máy bay, ĐTC đã chào thăm các ký giả đồng hành và nói với họ: ”Đây là chuyến công du hơi đặc biệt, một chuyến du hành để giúp Colombia tiếp tục tiến bước trên con đường hòa bình. Tôi xin anh chị em một lời cầu nguyện cho ý chỉ đó trong cuộc hành trình này. Cám ơn anh chị em vì tất cả những gì anh chị em sẽ làm.. Tôi cũng muốn nói rằng chúng ta sẽ bay ngang không phận của Venezuela, tôi xin anh chị em cũng cầu nguyện cho nước này để cuộc đối thoại có thể thực hiện được, để Venezuela tìm lại được một sự ổn định tốt đẹp nhờ đối thoại với tất cả mọi người”.
Khi bay ngang không phận của Venezuela, ĐTC cho gửi điện nồng nhiệt chào mừng tổng thống Nicolás Maduro và nhân dân nước này. Ngài viết: ”Tôi cầu nguyện để mọi người dân ở Venezuela có thể thăng tiến con đường liên đới, công lý và hòa hợp, và tôi khẩn cầu ơn an bình trên tất cả anh chị em”.
Tiếp đón
Sau 12 tiếng rưỡi đồng hồ bay, máy bay chở ĐTC và đoàn đồng hành đã đáp xuống căn cứ không quân Catam thuộc phi trường thủ đô Bogotà vào lúc gần 4 giờ rưỡi chiều giờ địa phương. Giờ Bogotà đi sau giờ Roma 7 tiếng đồng hồ.
Từ trên máy bay bước xuống, ĐTC đã được Tổng thống Juan Manuel Santos, cùng với phu nhân Maria Clemencia Rodriguez Munera nồng nhiệt tiếp đón, và hai em bé trong y phục cổ truyền đã tặng hoa cho ngài.
Hiện diện tại sân bay cũng có một số quan chức chính quyền dân sự và vài GM Colombia, cùng với đại diện các nhóm phiến quân Lực lượng võ trang cách mạng Colombia (FARC) và Quân đội giải phóng quốc gia (ELN), sau cùng là 1 ngàn tín hữu, trong đó có một số chiến binh bị thương trong khi thi hành nghĩa vụ.
Như một cử chỉ cổ võ hòa bình và hòa giải, một thiếu niên tên là Emmanuel Rojas, đã trao cho ĐTC tượng một con chim bồ câu. Em sinh ra trong một trại du kích quân, mẹ em là bà Clara Rojas, một nhà chính trị Colombia bị phiến quân bắt cóc hồi năm 2002 và chỉ được trả tự do sau 6 năm bị giam giữ.
Nghi thức tiếp đón thật đơn sơ với phần giới thiệu thành phần của hai phái đoàn: chính phủ và Tòa Thánh, rồi ĐTC dùng xe mui trần đi về tòa Sứ Thần Tòa Thánh ở trung tâm thủ đô.
Dọc đường suốt 15 cây số, hàng trăm ngàn người đã đứng hai bên để đón chào ĐTC. Càng gần Tòa Sứ thần Tòa Thánh, dân chúng càng đông, và tràn ra đường, khiến các nhân viên an ninh lo lắng. Đại sứ quán của Tòa Thánh tọa lạc ở khu vực Teusaquilo, nơi có trụ sở của nhiều bộ cũng như của Đại học Công Giáo và Viện quốc gia Colombia Truyền thanh và truyền hình. Đây là một trong những khu vực đông dân cư nhất ở thủ đô Bogotà. ĐTC qua 4 đêm tại đây trong những ngày viếng thăm, nên các giới chức liên hệ của chính quyền đã thiết lập 3 vòng đai an ninh, với 633 cảnh sát viên được bố trí.
Khi đến tòa sứ thần vào khoảng 6 giờ chiều giờ địa phương, ĐTC đã được một nhóm gần 1 ngàn tín hữu nồng nhiệt tiếp đón với những bài ca và điệu vũ truyền thống.
Phần lớn những người trẻ hiện diện là những người theo một chương trình cai nghiện ma túy thuộc Trung tâm bảo vệ trẻ em và người trẻ, gọi tắt là Idipron. ĐTC đã được đại diện các bạn trẻ trao tặng chiếc áo ruana màu trắng, một tấm áo poncho hai mảnh do các bạn trẻ ở Trung Tâm Idipron dệt. Ngoài ra cũng có một nhóm thuộc ”các gia đình lòng thương xót”, một hội gồm các giáo dân và linh mục chuyên hoạt động để giúp đỡ những người túng thiếu nhất.
Ứng khẩu trong dịp này, ngài nói với những người trẻ: ”Các con hãy tiếp tục tiến bước. Đừng để mình bị bị đánh bại, bị lường gạt, đừng đánh mất niềm vui, niềm hy vọng và nụ cười. Cả những trẻ em cũng có thể trở thành anh hùng”. Trước khi kết thúc, ĐTC mời gọi mọi người đọc kinh Kính Mừng và ban phép lành cho tất cả.
Vào đến nhà nguyện bên trong, ĐTC đã dâng hoa kính Đức Mẹ trước sự hiện diện của các nhân viên của tòa Sứ Thần.
G. Trần Đức Anh OP
