Cuộc đời là cuộc chiến – cuộc chiến thể lý (sinh tồn, sức khỏe) và cuộc chiến tinh thần (giằng co thiện – ác). Nói đến chiến tranh, người ta thường nghĩ ngay tới bạo động, bạo lực, gươm giáo, bom đạn, súng ống,… Trong thời gian này, thời sự nóng bỏng là cuộc chiến bùng nổ giữa Nga và Ukraine. Biết bao người vô tội đang phải chịu đau khổ!
Chiến tranh không chỉ là chém giết nhau mà còn các loại chiến tranh khác: Chiến tranh tâm lý, chiến tranh văn hóa, chiến tranh tư tưởng, chiến tranh chính trị, chiến tranh tâm linh, chiến tranh nội tâm, chiến tranh đói nghèo, chiến tranh giới tính, chiến tranh hôn nhân, chiến tranh gia đình, chiến tranh giai cấp, chiến tranh đảng phái, chiến tranh tôn giáo,… Loại chiến tranh nào cũng đáng sợ.
Chiến tranh có thể xảy ra giữa nước này với nước khác, vùng này với miền khác, nhóm này với phe khác, bộ tộc này với bộ tộc khác, người này với người khác, thậm chí là nội chiến và chiến tranh nội tâm trong mỗi con người – sự giằng co giữa thiện và ác: “Tôi làm gì tôi cũng chẳng hiểu: vì điều tôi muốn thì tôi không làm, nhưng điều tôi ghét thì tôi lại cứ làm.” (Rm 7:15) Chiến tranh nội tâm thật là khủng khiếp!
Dữ dội, gay cấn và quyết liệt là cuộc chiến chống lại ba thù. Thế gian và ma quỷ thì thấy rõ, còn chính mình thì khó thấy hoặc không muốn thấy. Cái Tôi đáng sợ vì nó khiến chúng ta hóa Tồi, rồi thành Tội. Thật vậy, sách “Gương Chúa Giêsu” khuyên: “Con người nên chiến đấu thật nhiều với bản thân mình, lâu ngày mới có thể thắng được mình, đó cũng là đem tình yêu của mình hoàn toàn quy hướng về Thiên Chúa.”
Ăn chay và đền tội rất hữu ích, cả cho mình và cho người khác. Thánh Catherine Genoa cho biết: “Việc thanh luyện và hồi phục tình trạng tinh tấn nguyên tuyền cho linh hồn ngay ở đời này, để khỏi chịu luyện ngục ở đời sau, là một nhiệm vụ… Để có thể lập được công phúc bằng nhiều việc sám hối khắc nghiệt, linh hồn phải trải qua rất nhiều khốn khổ dữ dằn.” Mùa Chay là Luyện Hình trên thế gian, nên tận dụng khoảng thời gian này.
Thánh TS Teresa Avila xác định: “Mọi tội lỗi đều do thiếu đức tin mà ra.” Ngược lại, nếu có đức tin đúng đắn, người đó thật hạnh phúc, vì “chính đức tin hoàn thành tất cả mọi sự.” (Thánh Don Bosco) Đó là tin tưởng phó thác cho Thiên Chúa, hoàn toàn để cho Ngài quan phòng theo sự tiền định của Ngài, và đó cũng chính là cách tín thác vào lòng thương xót của Thiên Chúa. Tâm linh cũng cần có lý trí, nếu tin mà không cân nhắc thì có thể bị mù quáng, tin lệch lạc, hóa thành mê tín dị đoan, thậm chí có nguy cơ phản đức tin.
Ngày xưa, sau khi tư tế nhận của lễ đầu mùa do dân Chúa tiến dâng và đem đặt trước bàn thờ Thiên Chúa, dân chúng cảm nhận: “Người Ai Cập đã ngược đãi, hành hạ chúng tôi và đặt ách nô lệ trên vai chúng tôi. Bấy giờ chúng tôi đã kêu lên cùng Đức Chúa, Thiên Chúa của cha ông chúng tôi; Người đã nghe tiếng chúng tôi, đã thấy cảnh khổ cực, lầm than, áp bức chúng tôi phải chịu. Đức Chúa đã dang cánh tay mạnh mẽ uy quyền, đã gây kinh hồn táng đởm và thực hiện những dấu lạ điềm thiêng, để đưa chúng tôi ra khỏi Ai Cập. Người đã đưa chúng tôi vào đây, ban cho chúng tôi đất này, đất tràn trề sữa và mật. Và bây giờ, lạy Đức Chúa, này con xin dâng sản phẩm đầu mùa của đất đai mà Ngài đã ban cho con.” (Đnl 26:6-10)
Mặc dù đã có những lúc bất tín và nổi loạn, Thiên Chúa lại sẵn sàng tha thứ khi họ thành tâm sám hối. Và rồi Ngài còn ban cho những điều tốt lành rất bất ngờ ngoài mong ước của họ. Thật vậy, Thiên Chúa là Đấng thương xót bao la, mặc dù chúng ta hoàn toàn bất xứng đối với Ngài. (x. Ge 2:13; Ep 2:4)
Là phàm nhân yếu đuối, ai cũng đã có lúc thấy thất vọng nhiều thứ, thất vọng với cả chính mình, thậm chí có lúc muốn buông xuôi. Nhưng vấn đề quan trọng là không tuyệt vọng. (x. 2 Cr 4:8) Kinh Thánh minh định: “Dù cha mẹ có bỏ con thì vẫn còn Thiên Chúa đón nhận.” (Tv 26:10) Chắc chắn như vậy. Đối với Thiên Chúa, tất cả chỉ là “chuyện nhỏ.” (x. Mt 19:26; Lc 1:37; Mc 10:27)
Thiên Chúa muốn chúng ta hợp tác bằng cách thật lòng ăn năn thì mọi thứ sẽ êm xuôi: “Dù tội đỏ như son cũng ra trắng như tuyết, có thẫm tựa vải điều cũng hóa trắng như bông.” (Is 1:18) Nhiều vị thánh đã từng là tội nhân. Thánh Vịnh gia mời gọi: “Hỡi ai nương tựa Đấng Tối Cao và núp bóng Đấng quyền năng tuyệt đối, hãy thưa với Chúa rằng: Lạy Thiên Chúa, Ngài là nơi con náu ẩn, là đồn luỹ chở che, con tin tưởng vào Ngài.” (Tv 91:1-2)
Chắc chắn chẳng bao giờ chúng ta có thể tìm được nơi nào an toàn vĩnh viễn ngoài Thiên Chúa. Kinh Thánh cho biết: “Bạn sẽ không gặp điều ác hại, và tai ương không bén mảng tới nhà, bởi chưng Người truyền cho thiên sứ giữ gìn bạn trên khắp nẻo đường, và thiên sứ sẽ tay đỡ tay nâng cho bạn khỏi vấp chân vào đá. Bạn có thể giẫm lên hùm thiêng rắn độc, đạp nát đầu sư tử khủng long.” (Tv 91:10-13) Quan trọng hơn nữa là chính Thiên Chúa đã xác nhận: “Kẻ gắn bó cùng Ta sẽ được ơn giải thoát, người nhận biết danh Ta sẽ được sức phù trì. Khi kêu đến Ta, Ta liền đáp lại; lúc ngặt nghèo, có Ta ở kề bên.” (Tv 91:14-15)
Không chỉ vậy, Ngài còn ban cho chúng ta nhiều thứ khác. Không bao giờ chúng ta có thể diễn tả đúng mức về lòng thương xót của Thiên Chúa. Thánh Phaolô cho biết: “Lời Thiên Chúa ở gần bạn, ngay trên miệng, ngay trong lòng. Lời đó chính là lời chúng tôi rao giảng để khơi dậy đức tin. Nếu miệng bạn tuyên xưng Đức Giêsu là Chúa, và lòng bạn tin rằng Thiên Chúa đã làm cho Người sống lại từ cõi chết, bạn sẽ được cứu độ.” (Rm 10:8-9)
Tốt hay xấu sẽ như cây kim trong bọc, có ngày nó sẽ lòi ra. Thời gian sẽ minh chứng tỏ ai như thế nào. Chúng ta giấu giếm với nhau mà còn khó, huống chi đối với Thiên Chúa, vì Ngài THẤU SUỐT mọi sự. (1 Sb 28:9; Gđt 8:14; Et 5:1; 2 Mcb 7:35; 2 Mcb 9:5; 2 Mcb 12:22; 2 Mcb 15:2; G 28:27; Tv 139:2; Cn 16:2; Cn 21:2; Cn 24:12; Kn 1:6; Kn 7:23; Hc 23:19; Hc 42:20; Gr 11:20; Gr 20:12; 1 Cr 12:4-6)
Niềm tin đó phải là niềm tin thật lòng, không thể giả vờ để “che mắt” thiên hạ. Thánh Phaolô nói: “Có tin thật trong lòng mới được nên công chính; có xưng ra ngoài miệng mới được ơn cứu độ. Kinh Thánh nói: Mọi kẻ tin vào Người sẽ không phải thất vọng. Như vậy, không có sự khác biệt giữa người Do Thái và người Hy Lạp, vì tất cả đều có cùng một Chúa, là Đấng quảng đại đối với tất cả những ai kêu cầu Người. Vì: Tất cả những ai kêu cầu danh Đức Chúa sẽ được cứu thoát.” (Rm 10:10-13) Niềm tin đó cũng luôn được tôi luyện qua cuộc sống thường nhật, mọi nơi và mọi lúc. Thánh Giacôbê nói rằng “đức tin không có việc làm là đức tin chết,” (Gc 2:17 và 26) và “đức tin có vượt qua thử thách mới sinh ra lòng kiên nhẫn.” (Gc 1:3)
Cuộc chiến có thật, không mơ hồ. Cuộc chiến liên lỉ hằng ngày, không lúc nào đình chiến. Một mình phải chiến đấu với ba thù: Ma quỷ, thế gian, và xác thịt. Cuộc chiến cam go nhất là chiến đấu với xác thịt, người quen nhất – tức là đấu trí với chính mình. Thật vậy, Đại đế Napoléon từng chinh Nam phạt Bắc mà còn phải công nhận: “Chiến thắng một đạo quân còn dễ hơn chiến thắng chính mình.” Nhưng với ơn Chúa, mọi sự đều có thể.
Chúa Giêsu đã chiến thắng ma quỷ để làm gương cho chúng ta. Đó là chước cám dỗ, là cái bẫy mà ma quỷ “gài” để Ngài vào sập bẫy. Nhưng thụ tạo không thể đối đầu với Tạo Hóa, cái ác không thể tiêu diệt cái thiện.
Qua trình thuật Lc 4:1-13 (≈ Mt 4:1-11; Mc 1:12-13), Thánh Luca kể rằng Đức Giêsu được đầy Thánh Thần, rồi Ngài từ sông Giođan trở về. Suốt bốn mươi ngày, Ngài được Thánh Thần dẫn đi trong hoang địa và chịu quỷ cám dỗ. Trong những ngày ấy, Ngài không ăn gì cả, và khi hết thời gian đó, Ngài thấy đói. Bấy giờ, quỷ nói đặt vấn đề với Ngài rằng nếu Ngài là Con Thiên Chúa thì biến hòn đá thành bánh. Nhưng Ngài nói thẳng: “Đã có lời chép rằng: Người ta sống KHÔNG CHỈ nhờ cơm bánh.”
Đúng là… ma quỷ. Ranh mãnh hết sức! Thua keo này nó bày keo khác. Rồi nó đưa Đức Giêsu lên cao, nó chỉ cho Ngài thấy tất cả các nước thiên hạ và nói nó sẽ cho Ngài toàn quyền cai trị cùng với vinh hoa lợi lộc của các nước này, vì quyền hành ấy đã được trao cho nó, và nó muốn cho ai tuỳ ý. Nó dụ Ngài bái lạy nó rồi nó cho Ngài tất cả. Đúng là “điếc không sợ súng” mà. Đức Giêsu nghiêm khắc: “Đã có lời chép rằng: Ngươi PHẢI BÁI LẠY Đức Chúa là Thiên Chúa của ngươi, và PHẢI THỜ PHƯỢNG một mình Người mà thôi.”
Vẫn thấy ấm ức, chưa tâm phục khẩu phục, nó lại đem Đức Giêsu đến Giêrusalem và đặt Ngài trên nóc Đền Thờ, rồi vênh vang tự đắc nói rằng nếu Ngài là Con Thiên Chúa thì đứng trên cao đó mà gieo mình xuống. Nó lý luận là có lời chép rằng Thiên Chúa sẽ truyền cho thiên sứ gìn giữ Ngài và sẽ đỡ nâng Ngài khỏi vấp chân vào đá. Thế nhưng Đức Giêsu lại nói ngay: “Đã có lời rằng: Ngươi CHỚ THỬ THÁCH Đức Chúa là Thiên Chúa của ngươi.”
Quỷ thua trắng Ba – Không. Hết cách xoay xở, hết đường cám dỗ. Nó đành lủi thủi bỏ đi vì không thể đấy trí với Chúa Giêsu, thế nhưng nó vẫn mưu tính để tìm thời cơ khác. Ma quỷ không bao giờ nghỉ ngơi, rất quỷ quyệt, nhưng quỷ quyệt thế nào cũng phải thua người chống trả quyết liệt!
Luôn có nhiều chước cám dỗ ở mọi nơi và mọi lúc, tập trung vào ba vấn đề chính: Vật chất, danh vọng, cái tôi. Vật chất liên quan tiền bạc và tài sản – miếng ăn có thể là vinh hay nhục, chiến tranh xảy ra cũng chỉ vì người ta tranh giành miếng ăn; danh vọng liên quan chức quyền, địa vị – người ta rất thích khoe mẽ và thích “hành” người khác; cái tôi liên quan tự ái, thích được khen, ghét bị chê, nhưng “cái tôi là cái đáng ghét!” (Pascal)
Có loại bộ ba đáng quan tâm, cũng có loại bộ ba đáng sợ. Ba thù là loại đáng sợ. Nó như gọng kìm sắt kẹp chặt chúng ta, khiến chúng ta khó thoát. Thánh Maximus cảnh báo: “Ma quỷ đích thân đến cám dỗ chúng ta hoặc xui xiểm những người không có lòng kính sợ Thiên Chúa chống lại chúng ta. Chúng đích thân cám dỗ khi chúng ta rút vào những nơi xa cách với đời, vì chính Chúa Giêsu đã từng bị cám dỗ trong hoang mạc. Chúng dùng người khác để cám dỗ khi chúng ta giao tiếp với đời, như chúng đã từng cám dỗ Chúa Giêsu qua người biệt phái. Nhưng nếu chăm chú nhìn ngắm tấm gương Chúa Giêsu, chúng ta sẽ xua đuổi được ma quỷ trong từng trường hợp.”
Cũng nên lưu ý lời của Thánh Grêgôriô Cả: “Có ba tình trạng nơi những người đã được hoán cải: bậc đầu, bậc giữa, và bậc hoàn thiện. Ở bậc đầu, họ được cảm nghiệm sự hấp dẫn ngọt ngào, bậc giữa là những cuộc tranh đấu với chước cám dỗ, và bậc sau cùng là sự sung mãn trọn lành.”
Lạy Thiên Chúa, xin ban thêm sức mạnh để chúng con chiến tháng mọi mưu ma chước quỷ. Nhờ Thánh Thể và Lời Chúa, xin giúp chúng con thoát khỏi mọi bả phù vân, kiên tâm tín thác vào lòng thương xót của Ngài. Chúng con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu, Đấng Cứu Độ duy nhất của nhân loại. Amen.
TRẦM THIÊN THU