Để có thể là một con người trọn vẹn theo đúng nghĩa, Con Thiên Chúa cần có một người mẹ để có thể được cất khóc tiếng chào đời và cần một người cha để được bao bọc chở che. Nếu không có những giọt mồ hôi của Giuse và không có những hy sinh âm thầm của Maria, chưa chắc Giêsu có thể lớn khôn, trưởng thành trên mọi phương diện như Tin Mừng mô tả. Môi trường gia đình là mảnh đất đầu tiên để Ngôi Hai Thiên Chúa học cách làm người, học lối ứng xử của một con người. Nơi Giuse, Giêsu tập được cho mình tính trầm lắng, điềm tĩnh, biết nghĩ tốt cho người khác khi đưa ra những quyết định. Đứng trước mọi vấn đề, Ngài không vội vàng kết án nhưng luôn lấy tình thương làm tiêu chí cho những chọn lựa của mình. Cũng chính Giuse đã dạy cho Giêsu biết cách làm những chiếc ghế, chiếc bàn, trở thành một người thợ mộc khéo tay. Hẳn là đã có lúc Giuse bồng con đi ngang những cánh đồng lúa mênh mông, chia sẻ với con điều gì đó, khiến Giêsu bồi hồi khi nghĩ đến cảnh “thiếu thợ gặt lành nghề”. Hay chắc là hai cha con dịp nào đó, đã chứng kiến hạt cải nhỏ bé bỗng một ngày trở thành nơi chim trời có thể vào cư trú.
Nơi Maria, Giêsu học được tính cẩn thận của người phụ nữ, không nỡ bỏ rơi một đồng bạc nhỏ nhoi bị rơi mất. Những dụ ngôn ví Nước Trời như men vùi trong bột, Giêsu học từ đâu, nếu không phải từ việc chứng kiến Maria làm bánh để nuôi sống cả nhà. Bài học Giêsu dạy các môn đệ về sau: anh em hãy nên ánh sáng cho đời, nên muối ướp mặn cho trần gian, chắc cũng phải đến từ kinh nghiệm quan sát mẹ mình nấu ăn hay kinh nghiệm của những đêm tối gia đình quây quần bên ngọn đèn dầu nhỏ, cùng chia sẻ bữa cơm, cùng chuyện trò, cùng vui đùa ca hát với nhau, cùng nguyện cầu tạ ơn Chúa. Nếu Giêsu không được giáo dục trong một môi trường tốt, hẳn Ngài không thể là một mẫu gương của mọi thời được.
Các bạn trẻ thân mến,
Khi nhắc đến gia đình, ai trong chúng ta cũng thấy có chút bồi hồi xao xuyến. Ơn mẹ chín tháng mười ngày cưu mang, ơn cha vất vả ngày đêm giáo dưỡng. Tình anh chị em ấm áp chan hòa. Gia đình đã giúp khuôn đúc và hình thành nên ta với tất cả những tính cách và con người hiện tại. Sự cương trực của cha làm ta phải thay đổi đời sống. Nét dịu hiền của mẹ sưởi ấm những cô đơn. Anh chị em tuy có lúc tranh giành nhau miếng ăn, chiếc áo, nhưng tất cả đều là những kỷ niệm không thể phôi phai. Ta vô tư sống những tháng ngày ấu thơ trong tình yêu trời bể ấy. Đến khi ta lớn khôn, đủ sức bay đến phương trời này, miền đất nọ, mái tóc mẹ đã điểm sương, bờ vai cha đã suy yếu. Bù lại cho những gì ta thụ hưởng là những hao mòn do tuổi tác, do sự tàn nhẫn của thời gian. Những khi trái gió trở trời, một tiếng ho của ta cũng đủ làm mẹ cha không ngon giấc. Ngày nào ta chưa thể ăn ngon, mẹ và cha vẫn cứ còn lo lắng. Những lúc ta sai đường lạc lối, một tiếng roi chát chúa vang lên, là mỗi lần trái tim của các ngài như thắt lại. Cố tỏ ra cứng rắn để sửa dạy ta nhưng nỗi đau cứ in hằn trong tâm trí. Biết bao lần chịu đựng những trái tính trái nết của ta mà mẹ cha âm thầm nhẫn nhịn, cố lái những dòng nước mắt chạy ngược vào trong.
Đêm về, ta vô tư vùi mình trong những chiếc chăn ấm, ta đâu biết ở góc nhỏ bên kia, có người vắt tay lên trán, lo lắng không biết ngày mai sẽ cho con ăn những gì để có sức học tập. Ngày lên, ta tung tăng cùng chúng bạn nô đùa bên tiếng trống trường, bên gốc phượng, nơi đầu làng, ở sân bóng, ta đâu biết có bao nhiêu giọt mồ hôi đổ xuống đất để có chút tiền đóng học phí cho ta. Một bữa cơm dọn ra, ta nhìn tới nhìn lui, lựa những phần ngon nhất bỏ vào chén, bỏ mặc mẹ cha đang giả vờ thèm miếng cơm cháy, thèm ăn miếng rau già. Có khi, ta giận hờn ai đó ngoài kia, nhưng lại đem về trút hết lên cha mẹ, rồi không thèm ăn, rồi đòi hỏi, rồi bắt cha mẹ phải sắm sửa hết thứ này đến thứ khác để ta được xúng xính với bạn bè. Thời gian thấm thoát trôi qua, ngọn đèn dầu đã dần cạn những giọt cuối, nét xuân xanh một thời chỉ còn lại những vết chân chim, một thân thể già yếu thế chỗ cho sự cường tráng.
Các bạn trẻ thân mến, các bạn đừng tưởng số tiền mà các bạn chu cấp cho cha mẹ có thể bù lại những năm tháng hy sinh. Chính tình yêu của các bạn dành cho các ngài mới thật sự là điều làm họ vui lòng nhất. Có bao giờ các bạn dành những buổi cuối tuần, thay vì là cà nơi quán nước, các bạn gọi điện hay đích thân về nhà để ở với bố mẹ chưa? Bạn có nhớ ngày sinh nhật của họ không, có biết ngày kỷ niệm hôn phối của họ là ngày nào không? Trong số những cánh thiệp Noel và ngày tết, có tấm nào bạn dành cho bố mẹ không? Có bao giờ các bạn dám nói với bố mẹ, bằng trọn con tim, là các bạn yêu họ nhiều lắm chưa? Nếu bạn chưa làm, hãy tranh thủ khi mặt trời còn chưa tắt, khi chiếc lá khô còn chưa rụng, hãy làm ngay đi. Nếu không, bạn sẽ hối tiếc cả một đời!
Pr. Lê Hoàng Nam, SJ