Còn hơn cả công chính
19 tháng 3 THÁNH GIU-SE, BẠN TRĂM NĂM ĐỨC MARIA Suy niệm Lời Chúa: Mt 1, 16.18-21.24a
Phụng vụ ngày lễ kính Thánh Cả Giu-se cống hiến một đoạn văn ngắn ngủn và hiếm hoi của Phúc âm Mát-thêu hé lộ cho thấy con người Tin Mừng của Giu-se, vị thánh thường vẫn được tôn thờ và cầu khẩn dưới các tước hiệu như Dưỡng Phụ của Đức Giê-su hay Bạn Trăm Năm của Trinh Nữ Ma-ri-a. Vậy con người Tin Mừng của ngài có gì là đặc sắc, có gì nổi bật? Quan trọng hơn, ngài có gì để giúp cho tôi sống Tin Mừng hơn, ngoài việc cầu bầu trước mặt Chúa như một đấng có thần thế cho tôi đượclãnh nhận ơn này hay ơn khác?
Trong gia phả Đức Giê-su khi liệt kê các tổ phụ của Người Mát-thêu đã dùng câu 16 để tạo một bước ngoặt, Giu-se không sinh ra Giê-su. Qua và nhờ ông chỉ một điều duy nhất được xác định, Giê-su chính là hậu duệ hợp pháp của vua Đa-vít. Trong tiến trình Giê-su giáng sinh và lớn lên Giu-se không đóng vai trò chủ chốt. Cái bóng của ông vẫn có đó, nhưng chỉ thấp thoáng trong tư cách hỗ trợ ‘ông đón vợ về nhà.., ông đưa Ma-ri-a đi khai sổ bộ.., ông tìm quán trọ.., ông ở bên Hài Nhi đặt nằm trong máng cỏ.., ông đem Con Trẻ lên Giê-ru-sa-lem để hiến dâng.., đang đêm ông đưa Hài Nhi và mẹ Người trốn sang Ai-cập.., ông lại đưa Hài Nhi và mẹ Người trở về đất It-ra-en.., rồi về Na-da-rét miền Ga-li-lê.., ông lo lắng đi tìm Trẻ Giê-su thất lạc trong đền thờ…’ Ngoài các điều đó, ông chỉ được xem như một con người tầm thường, bình dị, một công nhân lao động không được bà con lối xóm ngay tại Na-da-rét kiêng nể là bao (Lc 4, 22).
Lời khen tặng duy nhất Phúc Âm dành cho ông là: “Ông là người công chính”; tuy nhiên danh hiệu đó cũng chẳng phải là một lời khen ngợi cao quí gì cho lắm. Công chính (justus) của Giu-se chỉ là một thuộc từ chứ không phải một tước hiệu đặc biệt như trường hợp của Ba-sa-ba (Cv 1,23). Trước con mắt các đồng hương Na-da-rét, ông đơn giản là một người tốt, chính trực, tức là một công dân Do Thái sống trung thành với các qui định của luật Mô-sê [NB. Các bản dịch Thánh Kinh Anh ngữ sử dụng nhiều tĩnh từ khác nhau như ‘just, righteous, good, honorable…’] Khi giáp mặt với tình huống liên quan tới ly hôn, Giu-se chỉ muốn tuân thủ cặn kẽ các qui định của luật pháp được ghi trong Đệ Nhị Luật. Nếu có đôi chút đặc biệt thì cũng chẳng qua là thái độ tế nhị ông muốn thi hành điều này cách kín đáo để giải quyết êm thắm. Khi miêu tả ông là người công chính, tôi thiết tưởng Phúc âm chỉ muốn nói: Giu-se, miêu duệ Đa-vit, là một người Do Thái hoàn hảo theo diện luật pháp (điều này có tầm quan trọng rất lớn đối với các độc giả trực tiếp của Phúc Âm Mát-thêu).
Và sứ thần Chúa được gởi đến can thiệp. Sứ thần khảng định kế hoạch cứu độ mà Thiên Chúa muốn thực hiện ‘vì chính Người sẽ cứu dân Người khỏi tội lỗi của họ’. Trong kế hoạch đó, ông được dành cho một vai trò nhất định: qua ông và nhờ ông, Giê-su sẽ được luật pháp công nhận là miêu duệ Đa-vít, một điều có tầm quan trọng vô cùng lớn lao trong quan niệm của người Do Thái về đấng Mét-si-a. Để thi hành được kế hoạch này, cụ thể ông phải ‘đừng ngại đón Ma-ri-a vợ ông về…’ và chu toàn công khai vai trò của gia trưởng ‘đặt tên cho con trẻ là Giê-su’. Điều đó ngầm hiểu ông sẽ phải đình chỉ thi hành điều luật qui định, mà ông đang có ý tuân thủ căn kẽ: ‘viết cho nàng một chứng thư ly dị, trao tận tay và đuổi nàng ra khỏi nhà’ (Đnl 24,1).Nếu chấp nhận lời sứ thần sẽ đồng nghĩa với việc, trước luật pháp Do Thái, ông không còn có thể coi mình là công chính được nữa. Giu-se phải lựa chọn một trong hai: kế hoạch cứu độ của Thiên Chúa hay sự công chính của riêng mình. Và ông đã quyết định. ‘Khi tỉnh giấc, ông Giu-se làm như sứ thần Chúa dạy, và đón vợ ông về nhà…” Sự công chính Tân Ước của Giu-se là như thế! Và đó là sự vĩ đại Tin Mừng của ông: Thánh Cả Giu-se!
Và không chỉ Giu-se, Ma-ri-a bạn ông cũng đã trải qua một kinh nghiệm và chọn lựa tương tự: hoặc sự công chính của lề luật – có con với chồng đã thành hôn – hoặc kế hoạch cứu độ của Thiên Chúa. “Việc đó xảy ra cách nào, vì tôi không biết đến việc vợ chồng?” Và lời ‘Xin vâng!’ của Ma-ri-a cũng dứt khoát và vĩ đại như hành động ‘Đón vợ về nhà’ của Giu-se. Ôi, các cây cổ thụ của Tin Mừng quả vĩ đại dường nào, các ngài thật công chính, nhưng là một thứ công chính của kế hoạch cứu độ!
Trong đời sống thường ngày chắc rằng mỗi người chúng ta cũng đều đã kinh qua một số lựa chọn tương tự, những điều mà ta quen gọi là vâng phục hay chu toàn Thánh Ý Chúa. Theo thiển ý của tôi, kinh nghiệm Ki-tô hữu phải khiêm tốn nhìn nhận thân phận yếu hèn tội lỗi để dọn chỗ cho kế hoạch cứu độ đầy yêu thương của Chúa được thực hiện nơi mình. nhưng tiếp nhận và cộng tác với kế hoạch yêu thương của Thiên Chúa còn khó khăn hơn nhiều. Thánh Cả Giu-se chính là nhân vật sẽ giúp tôi thi hành được điều đó.
Lạy Thánh Cả Giu-se, dầu biết ngài là đấng có quyền thế trước mặt Chúa, nhưng con lại muốn năng chạy tới ngài như Cha và Thầy hướng dẫn cuộc sống và các lựa chọn Tin Mừng của con. Xin Cha giúp con đặt Tin Mừng cứu độ Chúa lên trên tất cả những gì con và người đời thường vẫn coi là cao đẹp, là đạo đức thánh thiện. Xin giúp con thấu hiểu để đón nhận kế hoạch cứu độ và thi thố lòng thương xót luôn đòi nơi con sự khiêm tốn và tự hủy. Amen