Một trong hậu quả mà ngày nay các nhà phê bình hay lên tiếng trong xã hội đó là tính thụ động. Ngành giáo dục thì tạo ra những học sinh học rất thuộc bài, nhưng lại không có óc sáng tạo, chỉ thụ động ghi chép những gì giáo viên đọc mà không có khám phá cá nhân. Trong các lãnh vực khác cũng thế, thời bao cấp đã để lại một thói quen chờ đợi cấp trên chỉ đạo, bù lỗ, nên các công ty của nhà hước hầu như không mấy công ty làm ăn có lãi. Từ thói quen thụ động đó, có khi cũng đang ảnh hưởng trong đời sống đạo, qua việc sống đạo thiếu trưởng thành, giữ đạo theo thói quen theo sự thúc giục, mà thiếu xác tínvà quyết tâm cá nhân.
Chúng ta đã cùng với Giáo Hội sống tâm tình Mùa Vọng, thế nhưng nhiều người vẫn không biết mình sống Mùa Vọng để làm gì, mình chờ đợi ai, chờ đợi điều gì, và mình phải làm gì trong khi chờ đợi ?
Giống như một học sinh muốn đậu đại học nhưng lại không ôn luyện, một vận động viên muốn đoạt giải nhưng lại không khổ công rèn luyện, người Do Thái ngày xưa và chính chúng ta hôm nay cũng rơi vào tình trạng thụ động đó. Với lời hứa từ ngàn xưa, dân Do Thái mong chờ Đấng Cứu Thế sẽ đến, nhưng với thời gian lâu dài họ chẳng còn biết Đấng Cứu Thế là ai, Ngài sẽ làm gì cho họ, và chính họ sẽ phải làm gì để đón đợi Ngài.
Bài đọc I, tiên tri Isai đã mô tả về dung mạo và sứ mạng của Đấng Cứu Thế. Ngài sẽ xuất hiện và sẽ đem đến sự đổi mới toàn diện cho nhân loại. Về nguồn gốc nhân loại, vị tiên tri cho thấy Ngài sẽ xuất thân từ gốc tổ Giêse thuộc chi họ Giuda: Từ gốc Giêsê sẽ đâm ra một chồi, từ chồi ấy sẽ trổ sinh một ra một bông hoa. Ngài chính là Đấng đầy tràn Thần Khí của Đức Chúa. Thiên Chúa trang bị cho Ngài Thần khí khôn ngoan và sức mạnh, mưu lược và dũng mãnh, hiểu biết và kính sợ Đức Chúa. Ngài sẽ đem đến cho nhân loại một cuộc sống mới, một tương quan mới, Ngài sẽ xây dựng sự công bình cho mọi dân, bênh vực những người nghèo khổ và đem đến hòa bình cho muôn dân muôn nước. Thời đại hòa bình ấy, không chỉ là sự phẳng lặng bên ngoài, mà điều quan trọng là Ngài sẽ gỡ đi nguyên nhân gây bất hoà và chiến tranh, đó là lòng ích kỷ, sự nhỏ nhen, thù hận và gian ác trong tâm hồn mỗi người, và thay đổi hoàn toàn con người. Vị tiên tri đã dùng một hình ảnh hết sức tười đẹp để diễn tả về thời đại hòa bình mà Đấng Cứu Thế đem đến, Ngài sẽ thay đổi hoàn toàn bản chất mọi loài mọi vật: Sói sẽ sống chung với chiên, gấu nằm chung với bò, sư tử cũng ăn rơm ăn cỏ, trẻ con chơi đù với rắn lục, chúng sẽ không còn gây hại cho nhau.
Với thời gian, Dân Do Thái đã bỏ quên những lời tiên báo ấy, và nay đến thởi kỳ đã định, Thiên Chúa cho Đấng Cứu Thế là Con của Ngài đến trần gian, thì một lần nữa Gioan Tiền Hô lại được sai đi trước để chuẩn bị tâm hồn mọi người sẵn sàng đón tiếp Đấng Cứu Thế. Trước khi dọn đường cho người khác, thì chính Gioan đã chuẩn bị sẵn sàng cho tâm hồn mình bằng một đời sống nhiệm nhặt và thanh thoát, không để mình bị lôi kéo hay lệ thuộc vào những của cải vất chất hoặc lối sống hưởng thụ, tức là một cuộc sám hối thay đổi thật sự từ trong tâm hồn đến đời sống bên ngoài (metanoia). Tin Mừng mô tả cuộc sống của Gioan là một cuộc sống đơn giản và nhiệm nhặt. Trong khi xã hội và mọi người chạy đua để tim kiếm sự giàu sang danh vọng, thì Gioan chọn sống trong hoang địa, mình mặc áo lông lạc đà, thắt lưng bằng dây da thú, ăn châu chấu và uống mật ong rừng. Điều đó chứng tỏ rằng Gioan không chỉ lo giúp người khác chuẩn bị tâm hồn, mà chính ông đã chuẩn bị cho mình một tâm hồn và đời sống sẵn sàng cho Chúa đến.
Gioan không chỉ là người dọn đường, mà chính ông trở thành “con đường” để qua ông người khác có thể gặp gỡ và đón nhận Thiên Chúa. Chính vì nhìn thấy đời sống và lời rao giảng của ông, kể cả lời răn đe, mà dân chúng đã lũ lượt đến với ông để xin ông làm phép rửa bày tỏ lòng sám hối. Tuy nhiên lòng sám hối phải là một quyết tâm thay đổi sửa chữa lại con người, từ suy nghĩ đến hành động và lối sống, chứ không phải là những hình thức sám hối bên ngoài, càng không phải là một sự tránh né cơn thịnh nộ của Thiên Chúa. Chính vì nhìn thấy sự sám hối giả tạo của những người biệt phái mà Gioan đã không ngại vạch mặt chỉ tên thói giả hình vốn có nơi những người này: Hỡi nòi rắn độc kia, ai đã chỉ cho các anh hòng tránh cơn thịnh nộ của Thiên Chúa sắp giáng xuống?
Điều mà Thiên Chúa mong muốn ở tâm hồn những con người thành tâm hoán cải không phải là những khóc lóc bên ngoài hay mặt mũi ủ dột, nhưng là sự biến đổi từ bên trong và còn phải tích cực hơn nữa đó là phải trổ sinh những hoa trái tốt lành chứng tỏ sự sám hối. Hoa trái tốt lành chính là lòng bác ái, tình yêu thương một cách cụ thể, hay rõ hơn nữa, là Chúa muốn mỗi người bày tỏ lòng sám hối bằng cách, hãy làm việc gì đó cụ thể, thể hiện tình yêu thương đối với Thiên Chúa và với người bên cạnh ngay hôm nay, ngay lúc này. Việc trổ sinh những hoa trái tốt lành phải là hành động phát xuất từ ý thức và quyết định của mỗi người, chứ không thể miễn trừ, cũng không thể cậy dựa vào một người nào khác, cũng không thể nại vào tôi là ông nọ bà kìa, tôi là con cháu Apbraham.
Chúng ta đã bước sang tuần thứ hai Mùa Vọng, nhưng vẫn có nhiều người chưa xác định được mình sống Mùa Vọng để làm gì, mình chờ đợi ai? Đấng chúng ta đang chờ đợi là Đức Giêsu Kitô đến giải thoát chúng ta, để giao hòa chúng ta với Thiên Chúa, và làm hòa chúng ta với anh em. Vì thế để đón tiếp được Ngài chúng ta cũng cần phải chuẩn bị một con đường cho ngay thẳng, cho thông thoáng đế đón tiếp Ngài. Hãy lấp đầy những chỗ gập ghềnh bởi sư quanh co dối trá bằng những việc làm và cuộc sống ngay thằng, hãy bạt thấp những thói kiêu căng ngạo mạn để sống khiêm tốn trước mặt Thiên Chúa và mọi người, đặc biệt Chúa muốn chúng ta trổ sinh hoa quả tốt lành ngay trong gia đình mình. Hãy đem về cho vợ chồng con cái những quả ngọt ngào của tình yêu thương, sư quan tâm và chia sẻ, hãy đem về gia đình mình nhiều hoa trái là ân sủng của Thiên Chúa qua những việc lành hy sinh, qua đời sống đạo đức của cha mẹ.
Noi gương Gioan, hãy trở thành người dọn đường cho Chúa đến với gia đình mình bằng loại bỏ bớt những điều không cần thiết, cắt bớt một vài phút xem phim xem tivi, để dành cho Chúa và dành cho gia đình ít phút cho giờ kinh tối mỗi ngày, vì qua những giờ kinh này Chúa sẽ đến với các tâm hồn của mọi người, và Chúa sẽ làm cho các tâm hồn trổ sinh hoa trái yêu thương ấm cúng hạnh phúc cho gia đình. Không chỉ là người dọn đường, mà các gia đình hãy trở thành con đường để Chúa có thể đến được với nhà hàng xóm, đến với người ta chưa biết Chúa. Hãy đem đến cho họ Tin Mừng yêu thương của Chúa Giêsu, hãy nói với họ về niềm vui và sự bình an mà chúa đem đến cho nhân loại, và hãy chia sẻ cho họ đức tin của chúng ta.
Lời mời gọi của Gioan hôm nay cũng là lời dành riêng cho các bạn trẻ. Tuổi trẻ luôn bị lôi cuốn để đi tìm điều mới lạ trong cuộc sống, Chuá Giêsu đến Ngài sẽ đem đến cho chúng ta một thời đại mới, thời đại của tình yêu thương tha thứ thay cho hận thù, của nhân ái và bao dung thay cho sự hẹp hòi ích kỷ, hãy đón tiếp Ngài vào tâm hồn, Ngài sẽ biến đổi tâm hồn chúng ta khỏi sự cằn cỗi của quá khứ và đem đến một sức sống mới. Hãy chuẩn bị bằng cách gỡ bỏ tất cả những chướng ngại, những rào cản còn đang ngăn cách chúng ta với Ngài, để Ngài có thể dễ dàng đến với chúng ta và chúng ta có thể đến với Ngài và qua chúng ta Ngài có thể đến với những người khác nữa. Amen.
Lm. Giuse Đỗ Đức Trí, Gp.Xuân Lộc