Dịp lễ Giáng Sinh, Thiên Chúa nói với chúng ta theo cách sâu sắc và huyền bí hơn bất kỳ kiểu nói nào khác mà con người từng biết: Ngài truyền đạt cho chúng ta qua Ngôi Lời hóa thành nhục thể. Nhiệm vụ của Mùa Vọng là chuẩn bị cho việc nghe Lời của Thiên Chúa.
Tôi muốn đề nghị rằng một trong những cách quan trọng nhất để làm điều này là thông qua việc trau dồi sự im lặng. Đối với người Công giáo, lời khuyên này có thể có giá trị sự thật, nhưng nó cũng hoàn toàn phản văn hóa. Đối với thời điểm này trong năm là mùa rất nhộn nhịp – các ông già Noël rung chuông, những người mua sắm náo nhiệt, các giai điệu vang lên khắp nơi, và cuối cùng là cả gia đình quây quần bên cây thông Noël hoặc bàn ăn tối.
Tuy nhiên, sự im lặng là điều cần thiết để sống đức tin của chúng ta trong Mùa Vọng. Tôi tin rằng đây là trường hợp đặc biệt vì mối quan hệ mật thiết giữa lắng nghe và im lặng trong bối cảnh của Mùa Vọng. Điều kiện tiên quyết thiết yếu để nhận được Lời của Thiên Chúa hóa thành xác phàm là chúng ta thực sự lắng nghe và tìm kiếm Ngài.
Thói quen lắng nghe kỳ vọng này rất khác so với kiểu lắng nghe mà chúng ta trải nghiệm trong cuộc sống hằng ngày. Trong trường hợp sau, việc nghe của chúng ta bắt đầu khi người kia nói. Trong quá trình nghe mong đợi, động lực này bị đảo ngược: quá trình nghe bắt đầu trước khi việc nói bắt đầu. Trong thực tế, có thể kiểu lắng nghe này xảy ra trước khi người kia đến. Vì thế, điều đó vừa thụ động vừa chủ động.
Sự lắng nghe mong đợi như vậy bao hàm sự im lặng. Thông thường, nếu bạn muốn lắng nghe ai đó thì bạn phải im lặng. Bạn kiềm chế cái lưỡi của mình để người kia nói. Trong những trường hợp này, chúng ta lắng nghe nhưng sự lắng nghe của chúng ta kết hợp với lời nói chứ không im lặng. Với sự lắng nghe mong đợi thì khác. Chúng ta lắng nghe nhưng người kia vẫn chưa bắt đầu nói. Lúc đó, chúng ta bắt gặp một khoảng lặng sâu sắc.
Dù buồn thế nào, loại im lặng này vẫn là điều kiện thiết yếu để trải nghiệm niềm vui về sự xuất hiện của người mà bạn đang chờ đợi – và đó là tất cả những gì Mùa Vọng hướng tới. Sự xuất hiện bao hàm cả sự vắng mặt.
Trong cuốn “Đêm Tối của Linh Hồn,” Thánh Gioan Thánh Giá coi sự im lặng này như việc thanh tẩy. Ý tưởng chung là linh hồn phải được cởi bỏ những ràng buộc trần thế và được thanh lọc khỏi các đam mê, ham muốn ích kỷ. Sự xấu hổ này vừa tượng trưng vừa khước từ các giác quan. Do đó, bóng tối màn đêm làm ảnh hưởng tầm nhìn của chúng ta, sự im lặng cũng ảnh hưởng tầm nghe của chúng ta. Như Thánh Gioan Thánh Giá đã nói, khi đề cập “các hoạt động, đam mê và ước muốn thấp hèn” của linh hồn.
Do đó, các hoạt động và chuyển động của họ nên được ngủ yên trong đêm tối này, để cuối cùng chúng không thể cản trở linh hồn đạt được phúc lành siêu nhiên từ việc kết hiệp yêu mến Thiên Chúa, vì khi chúng hoạt động thì điều này không thể đạt được. Tất cả công việc và các chuyển động tự nhiên cản trở chứ không trợ giúp linh hồn tiếp nhận phúc lành của sự kết hiệp của tình yêu, mặc dù mọi khả năng tự nhiên đều bất lực đối với phúc lành siêu nhiên mà Thiên Chúa ban cho linh hồn một cách thụ động, bí mật và im lặng, qua chính sự truyền thụ của Ngài. Do đó, điều cần thiết là tất cả các khả năng phải tiếp nhận sự truyền ban này, và để nhận được nó, họ nên thụ động, không sử dụng các hành vi cơ bản và xu hướng thấp hèn của mình. (số 14.1)
Nhưng cũng có một khía cạnh tích cực để giữ thinh lặng. Nó không chỉ tắt tiếng những phần ồn ào của tâm hồn chúng ta, tranh giành sự chú ý. Sự im lặng vừa xóa bỏ các rào cản trong việc gặp gỡ Thiên Chúa vừa là cầu nối cho cuộc gặp gỡ đó.
Trong sự thinh lặng, Thiên Chúa cảm nghiệm chính Ngài trong sự sống Ba Ngôi. Lời không được “nói” theo ý nghĩa giống như lời chúng ta nói. Luôn có sự trì hoãn đối với chúng ta – một loạt các bước phải diễn ra. Chúng ta hình thành suy nghĩ và rồi chúng ta dịch suy nghĩ đó thành một số lời nói mà hệ thống thần kinh và cơ bắp của chúng ta hoạt động truyền tải từ trí óc đến miệng lưỡi, rồi kết thúc bằng một chuỗi âm thanh có thể nghe.
Tuy nhiên, không có sự trì hoãn như vậy đối với Thiên Chúa. Không có chuỗi sự kiện nào diễn ra giữa suy nghĩ và việc tuyên bố Lời của Ngài, như Thánh Augustinô đã dạy. Sự hiểu biết của Thiên Chúa về chính Ngài luôn trọn vẹn và ngay lập tức – tương tự như loại phản ứng im lặng giữa suy nghĩ và các từ ngữ chúng ta nghĩ ra trong trí óc để mô tả chúng. Nói cách khác, cũng như Thiên Chúa trong bản thể của Ngài, chúng ta không thể nhìn thấy Ngài và cũng không thể nghe thấy Ngài.
Đó là lý do Ngôi Lời Nhập Thể nói với chúng ta một cách sâu sắc nhất trong sự im lặng của Ngài. Đó là sự im lặng của Thánh Tâm Ngài, tuôn đổ máu và nước từ cạnh sườn bị đâm thâu của Ngài. Đó là “sự im lặng tuyệt vời” đã đổ xuống trái đất khi Đức Vua ngủ trong Thứ Bảy Tuần Thánh. Và ngày nay, đó là sự im lặng vẫn tiếp tục kêu gọi chúng ta nơi Bí tích Thánh Thể.
Khi đó, nhờ Chúa Giêsu Kitô, sự im lặng trở thành một kinh nghiệm được chia sẻ: chúng ta im lặng trước mặt Thiên Chúa và Ngài đáp lại trong sự im lặng. Khi hướng về người khác, sự im lặng là phẩm chất của sự hiện hữu hoàn toàn trong chính con người đối với người đó. Chắc chắn Thiên Chúa là như thế đối với chính Ngài – và chúng ta càng ngày càng gần Ngài hơn khi chúng ta có thể tiến tới dạng im lặng này trong đời sống của chính mình. Và rồi sự im lặng trở thành nơi gặp gỡ.
Chắc hẳn sự im lặng như vậy có thể gây khó chịu. Chúng ta tự an ủi bằng cách nhắc nhở mình về sự thật rằng sự im lặng như vậy là dấu hiệu báo trước về việc lắng nghe Thiên Chúa nói với chúng ta qua Lời của Ngài. Điều này chắc chắn đúng. Nhưng thực tế về sự im lặng của Thiên Chúa gợi ý sự an ủi tức khắc khác: Sự thật là Ngài cũng đang lắng nghe chúng ta về những nỗi khổ, những nhu cầu, những khao khát sâu xa nhất của chúng ta. Không có lời nào cần thiết để Thiên Chúa biết những ước muốn thầm kín trong lòng chúng ta, như Thánh Vịnh gia nói: “Miệng lưỡi con chưa thốt nên lời, thì lạy Chúa, Ngài đã am tường hết. Ngài bao bọc con cả sau lẫn trước, bàn tay của Ngài, Ngài đặt lên con. Con có lên trời, Chúa đang ngự đó, nằm dưới âm ty, vẫn gặp thấy Ngài.” (Tv 139:4-5, 8)
Do đó, sự im lặng có thể làm cho sự kết hiệp sâu sắc hơn với Thiên Chúa – chia sẻ sự tĩnh lặng của Ngài, qua đó Ngài dạy chúng ta sự khôn ngoan trong “bí mật” của lòng mình: “Con đắc tội với Chúa, với một mình Chúa, dám làm điều dữ trái mắt Ngài.” (Tv 51:6)
STEPHEN BEALE
TRẦM THIÊN THU (chuyển ngữ từ CatholicExchange.com)
