Cám dỗ nào cũng ngọt ngào, không chỉ ngọt ngào mà còn bắt mắt. Cám dỗ mà không ngọt ngào và không hấp dẫn thì không đủ sức thu hút. Ma quỷ rất tinh ranh, đủ mánh lới để dụ dỗ. Vì thế mà người ta mới sập bẫy của ma quỷ!
Nó biết rõ Thiên Chúa nên nó cũng rất ghét những người hướng về Thiên Chúa, và nó luôn tìm mọi chiêu thức để lôi kéo người ta xa rời Thiên Chúa.
Cám dỗ rất đa dạng: Tiền tài, danh vọng, chức tước, địa vị, quyền hành, nhục dục,… Đủ mưu ma chước quỷ. Có thể nói rằng bắt nguồn từ con mắt. Con mắt là cửa sổ tâm hồn, nhưng chính cái “cửa sổ” ấy cũng có thể gây nguy hiểm cho linh hồn, vì không khéo thì nó sẽ khiến chúng ta “trắng tay” (cả nghĩa đen và bóng), dẫn tới chốn diệt vong.
Khi Thiên Chúa chuẩn bị mọi thứ xong rồi mới tạo dựng con người, đó là để cho con người hưởng dùng. Ngài trồng một vườn cây ở Ê-đen (phàm ngôn Việt ngữ quen gọi là Vườn Địa Đàng, Cõi Thiên Thai), ở về phía Đông, Đức Chúa đặt vào đó con người do chính Ngài nặn ra. Ngài khiến từ đất mọc lên đủ mọi thứ cây trông thì đẹp, ăn thì ngon, với cây trường sinh ở giữa vườn, và cây cho biết điều thiện điều ác. Ngài “thiết kế” hai loại người: nam và nữ. Họ không chỉ tận hưởng mọi thứ và có quyền trên mọi loài khác, mà họ còn được tận hưởng niềm hạnh phúc do kết hợp âm dương, và đó cũng là cách cân bằng giới tính. Ấy thế mà con người vẫn chưa thỏa lòng, vẫn tham lam, vẫn tranh giành, vẫn muốn nổi loạn!
Nhưng con rắn xảo quyệt nhất trong mọi giống vật ngoài đồng vì nó chính là hiện thân của ma quỷ. Nó ghen ăn tức ở với con người, thế nên nó “dụ khị” người đàn bà: “Có thật Thiên Chúa bảo các ngươi không được ăn hết mọi trái cây trong vườn không?” (St 3:1). Người đàn bà “hồn nhiên” nói với con rắn: “Trái các cây trong vườn, thì chúng tôi được ăn. Còn trái trên cây ở giữa vườn, Thiên Chúa đã bảo: “Các ngươi không được ăn, không được động tới, kẻo phải chết” (St 3:2-3). Rắn nói với người đàn bà: “Chẳng chết chóc gì đâu! Nhưng Thiên Chúa biết ngày nào ông bà ăn trái cây đó, mắt ông bà sẽ mở ra, và ông bà sẽ nên như những vị thần biết điều thiện điều ác” (St 3:4-5). Ranh ma thật, quỷ quyệt thật, thâm độc thật! Lời nói ngọt như mía lùi thế thì làm sao mà không lọt tận xương được!
Rất có lý khi người ta phân định: “Gái tai, trai mắt”. Đàn ông là sóng cồn, còn phụ nữ là sóng ngầm nên khó tránh hơn. Cuộc đời có sự-cám-dỗ-dây-chuyền: Ma quỷ → Đàn bà → Đàn ông. A-đam “chết” vì E-va, còn Sam-son đành “bó tay” vì lời nỉ non “dụ dỗ” của bà xã Đa-li-la (x. 16:4-21).
Bẫy cám dỗ vừa hấp dẫn vừa tinh vi. Khi bà E-va nghe con rắn xúi giục thì khoái chí vì rất bùi tai, lại nhìn thấy trái cây đó có vẻ ngon lắm, trông đẹp mắt và hấp dẫn, nhất là sau khi ăn trái đó thì mình được tinh khôn. Sướng rơn, còn gì bằng! Thế là cầm lòng chẳng đặng, bà liền hái trái cây mà ăn. Ăn thấy “đã” nên muốn chia sẻ với chồng, thế là bà đưa cho cả chồng đang ở đó với mình. Khốn thay là ông A-đam nghe bà xã dụ thế nào mà cũng dám “chơi” luôn. Đàn bà “đáng sợ” thật đấy! Thế là y như rằng, bấy giờ mắt của cả hai người mở ra tròn vành vạnh, sáng như đèn cao áp, họ mới giật thót vì mắc cở hết sức khi thấy mình trần truồng. Họ hết hồn hết vía, luýnh quýnh chạy đi lấy lá vả kết làm khố che thân. Đoạn phim thú vị thật, có lẽ đây là đoạn phim độc nhất vô nhị và hay nhất từ thuở hồng hoang cho tới kỳ tận thế!
Bà E-va mệnh danh là “mẹ của chúng sinh” (St 3:20), đó là do chính ông A-đam tôn vợ mình quá nên mới đặt để bà xã như vậy. Chúng ta là con cái cháu chắt nên cũng bị “di truyền” gen Tội Nguyên Tổ. Cái gen ác nghiệt hết sức, nhưng đành chịu thôi! Đâu chỉ do di truyền, chúng ta còn hằng ngày vẫn liều mình “coi trời bằng nắp bia” nên phạm tội hơn tằm ăn dâu. Chính vì thế, chúng ta phải đêm ngày thú tội và hết lòng van xin: “Lạy Thiên Chúa, xin lấy lòng nhân hậu xót thương con, mở lượng hải hà xoá tội con đã phạm. Xin rửa con sạch hết lỗi lầm tội lỗi con, xin Ngài thanh tẩy. Vâng, con biết tội mình đã phạm, lỗi lầm cứ ám ảnh ngày đêm. Con đắc tội với Chúa, với một mình Chúa, dám làm điều dữ trái mắt Ngài. Như vậy, Ngài thật công bình khi tuyên án, liêm chính khi xét xử” (Tv 51:3-6).
Chúng ta chẳng khác gì máy móc cứ phải tân trang nhiều lần, hết tiểu tu, lại trung tu, rồi đại tu, thế mà vẫn xục xịch. Quả thật, chúng ta cứ hứa rồi quên, quyết tâm chừa rồi lại tái phạm. Trái tim của chúng ta cứ sửa tới sửa lui, rửa bằng đủ loại thuốc tẩy mà vẫn không ổn. Chán thật, nản lắm! Và chỉ có Chúa mới có thể điều chỉnh nó. Do đó, chúng ta vẫn phải kiên trì mà năn nỉ Ngài: “Lạy Chúa Trời, xin tạo cho con một tấm lòng trong trắng, đổi mới tinh thần cho con nên chung thuỷ. Xin đừng nỡ đuổi con không cho gần Nhan Thánh, đừng cất khỏi lòng con thần khí thánh của Ngài. Xin ban lại cho con niềm vui vì được Ngài cứu độ, và lấy tinh thần quảng đại đỡ nâng con” (Tv 51:12-14). Có thế mới được lãnh nhận ơn cứu độ. Và chắc hẳn ai trong chúng ta cũng chỉ mơ ước được như vậy!
Cám dỗ không chỉ từ một phía, mà từ ba phía: Ma quỷ, thế gian, và xác thịt – gọi là “ba thù”. Các phía bủa vây với đủ chiêu thức. Thánh Mát-thêu kể về ba chước cám dỗ mà Chúa Giêsu đã chịu: Ăn uống, kiêu ngạo, và danh vọng. Đó là các “mối tội đầu” như những trái phá cực mạnh, vô cùng nguy hiểm!
Đức Giêsu đã được Thần Khí dẫn vào hoang địa để chịu ma quỷ cám dỗ. Sau khi Người ăn chay ròng rã bốn mươi đêm ngày, Ngài cảm thấy đói. Nhân tính là thế đấy!
Trước tiên, tên dụ dỗ Chúa Giêsu biến những hòn đá thành bánh (Mt 4:3), nhưng Ngài xác định ngay: “Đã có lời chép: Người ta sống không chỉ nhờ cơm bánh, nhưng còn nhờ mọi lời miệng Thiên Chúa phán ra” (Mt 4:4).
Chúng ta biết rằng chuyện ăn uống là thứ đứng đầu trong “tứ khoái” của con người. Khi đói, người ta có thể giết người khác để mình có cái ăn. Đó là phản xạ sinh tồn. Khi đói ngấu, Thằng Bờm chẳng cần gì khác, dù là của cải to lớn, mà chỉ cần nắm xôi để giải quyết cái bụng trước. Miếng ăn rất thực tế. Nhưng cũng vì “cái thực tế” đó mà người ta tranh giành nhau, chiến tranh không ngừng, bao nhiêu tệ nạn như cướp của, giết người,… cũng chỉ vì người ta “sợ đói”. Miếng ăn có thể cao quý, nhưng cũng có thể tồi tệ. Chiến thắng cái đói là vượt qua chính mình, ăn chay là để kiềm chế nhục dục, tức là chiến thắng chính mình.
Sau đó, quỷ đem Chúa Giêsu đến thành thánh và đặt Ngài trên nóc đền thờ, rồi nó dụ Ngài gieo mình xuống vì sẽ có thiên sứ che chở cho khỏi vấp chân vào đá (Mt 4:6). Nhưng Ngài “chỉnh” nó liền: “Nhưng cũng đã có lời chép: Ngươi chớ thử thách Đức Chúa là Thiên Chúa của ngươi” (Mt 4:7).
Chắc chắn ai cũng có tự ái, tức là “tự yêu chính mình”. Yêu mình là tự bảo vệ mình, để sinh tồn. Đó là tốt. Nhưng nếu yêu mình quá thì lại là xấu, vì đó là tự ái (“tự ái” là “tự yêu mình” thái quá). Tự ái vì đề cao “cái Tôi” của mình, luôn cho mình là “cái rốn của vũ trụ”, là “bách khoa tự điển”, là “người có cả bụng chữ”, là nhà thông thái,… Điều này liên quan tính kiêu ngạo (kiêu căng, ngạo mạn,…), đồng thời cũng liên quan tính ích kỷ – tức là vị kỷ (vì mình) chứ không vị tha (vì người khác). Một chuỗi liên đới xấu xa, đậm tính tội lỗi, nghĩa là rất nguy hiểm. Kiêu ngạo là một trong bảy mối tội đầu!
Cuối cùng, quỷ lại đem Chúa Giêsu lên một ngọn núi rất cao, chỉ cho Ngài thấy tất cả các nước thế gian và vinh hoa lợi lộc của các nước ấy, nó hứa sẽ cho Ngài tất cả nếu Ngài chịu sấp mình bái lạy nó (Mt 4:9). Nhãi ranh mà to gan, lớn mật thật! Đúng là điếc không sợ súng, cùi không sợ lở. Chó mà đòi chạy trước hươu. Và Đức Giêsu liền nghiêm giọng: “Satan kia, xéo đi! Vì đã có lời chép: Ngươi phải bái lạy Đức Chúa là Thiên Chúa của ngươi, và phải thờ phượng một mình Người mà thôi” (Mt 4:10). Thế là quỷ “ngậm bồ hòn làm ngọt” và câm họng, nó xấu hổ muốn độn thổ nên đành cúp đuôi bỏ đi. Lúc đó, các sứ thần liền tiến đến hầu hạ Ngài.
Cuộc sống có vô số thứ cám dỗ. Danh vọng, địa vị, chức tước, quyền hành,… luôn là “bả” khiến người ta sập bẫy. Trong xã hội đời thường đã đành, trong sinh hoạt tôn giáo cũng vẫn “cám dỗ” người ta mê muội, muốn được nổi trội hơn người khác, họ tranh giành và thách thức đủ dạng. Cả trong xã hội và Giáo hội cũng vẫn có những người dùng vật chất để lũng đoạn một cách rất tinh vi, khó có thể nhận ra. Người ta “che đậy” và “biện minh” bằng nhiều chiêu bài nghe rất kêu, và xem chừng cũng rất đậm tính bác ái. Thế nhưng, nếu can đảm xét cho cùng, thì chỉ là “sáng danh con” hơn là “sáng danh Chúa”, thậm chí có khi Chúa cũng chẳng “sơ múi” được gì! Ngày xưa người ta “mua chức quyền” theo kiểu “mộc mạc” nên dễ nhận ra, ngày nay người ta “mua chức quyền” theo lối tinh vi lắm, do đó mà khó nhận ra.
Chúng ta không đủ sức chiến đấu với ma quỷ, đừng dại mà ỷ mình rồi đối đầu với nó. Nhưng nhờ ơn Chúa, chúng ta có thể chiến thắng tất cả. Tuy nhiên, chúng ta phải thực sự kiên trì và cố gắng chiến đấu không ngừng thì mới có thể chiến thắng mưu ma chước quỷ. Như thế là chúng ta chiến thắng chính mình, là “chết” cho tội, là “xé lòng”, là sám hối, là biến đổi,… Nhờ đó mà chúng ta có thể được công chính hóa. Ai nên công chính thì được cứu độ, tức là nên thánh: “Ai cùng chết với Đức Kitô thì cũng được sống lại với Người” (x. Rm 6:4-5).
Trong cuốn “Commentary on the Lord’s Prayer” (Dẫn Giải Kinh Lạy Cha), Thánh tiến sĩ Thomas Aquinas mô tả ba nguồn cám dỗ này: Xác thịt, thế gian, và ma quỷ. Khi cơn cám dỗ “đánh” vào chúng ta với mọi mức độ, chúng hợp tác với nhau đối với mỗi loại cám dỗ của cuộc sống tốt và xã hội tốt. Thánh Thomas Quinas phân tích:
- Cám dỗ về xác thịt đánh trức tiếp vào chúng ta khi tìm cách gài bẫy chúng ta qua ý muốn, qua đam mê hoặc thị hiếu. Thánh Thomas Aquinas nói rằng xác thịt cám dỗ chúng ta bằng “các lạc thú nhục dục”, thường là tội lỗi trong đó. Nó dụ dỗ chúng ta ham lạc thú nhục dục mà khinh suất những điều về tâm linh”. Các cám dỗ này đặ chúng ta vào sự bất hòa nội tâm. Vài tội trọng cũng đánh chúng ta ở đây – nhất là tội dâm dục và mê ăn uống.
- Các cám dỗ về lời nói đối với điều tốt có thể chúng ta không sở hữu. Theo Thánh Thomas, lời nói cám dỗ chúng ta bằng “sự ham muốn thái quá về điều tốt của thế gian này”, và cũng bằng “sự sợ hãi đe dọa bởi những kẻ khủng bố và ngang ngược”. Các cám dỗ này đặt chúng ta vào sự bất hòa với người khác, với xã hội, và thậm chí với cả Giáo Hội. Tội tham lam và đố kỵ được gợi lên bởi sự cám dỗ của thế gian, và có thể chúng ta phẫn nộ với người khác khi bị cám dỗ.
- Ma quỷ là loại cám dỗ xảo quyệt nhất. Thánh Thomas cho biết: “Ma quỷ rất tinh ranh khi cám dỗ chúng ta. Nó hành động như một vị tướng tài ba khi sắp tấn công một thành phố kiên cố. Nó tìm các nơi yếu thế để tấn công, và ma quỷ cũng tấn công chúng ta vào chỗ nào yếu nhất. Nó cám dỗ những tội nào chúng ta dễ phạm nhất… Có vẻ nó không “gợi ý” điều gì xấu, nhưng là điều có vẻ tốt lành lắm. Nó làm cho chúng ta không hướng tới mục đích chính, và điều đó có vẻ dễ dụ chúng ta phạm tội, nó chuyển hướng chúng ta một cách rất tinh vi”.
Có câu chuyện kể về tướng quỷ Luxiphe thế này…
Sau khi bị Thiên Chúa trừng phạt, tướng quỷ Luxiphe rất tức giận, lửa căm thù sôi sục trong lòng hắn nên tìm cách để cám dỗ các tín nhân. Một hôm, hắn cảm thấy phải lấy vợ gấp để có con gái gả cho loài người, nhờ đó có thể kéo nhiều chàng rể loài người xuống hỏa ngục.
Luxiphe kiếm được cô nàng Bất Chính và lấy làm vợ. Rồi họ sinh được bảy cô con gái. Cô thứ nhất tên là Kiêu Ngạo được hắn gả cho những người cầm quyền, cô thứ hai tên là Hà Tiện được hắn gả cho những người giàu, cô thứ ba tên là Giả Dối được hắn gả cho những người nghèo, cô thứ tư tên là Ghen Tương được hắn gả cho những nghệ sĩ, cô thứ năm tên là Giả Hình được hắn đạt vào các cộng đoàn tu trì, cô thứ sáu tên là Háo Danh được hắn cho làm bạn với các phụ nữ, cô thứ bảy tên là Dâm Ô nhưng không được hắn gả cho người nào vì hắn muốn cô này sẵn sàng ở với tất cả mọi người.
Mỗi ông chồng đều thích thú với cô vợ lôi cuốn của mình, và họ cũng biết mình có họ hàng với các chị em khác của vợ mình. Ôi, thật đáng sợ biết bao!
Vậy làm sao chúng ta có thể chiến đấu ngoan cường trong “cuộc chiến thiêng liêng” khi đối đầu với cám dỗ?
Một hôm, Thánh Antôn ẩn tu được thị kiến thấy vô số cạm bẫy khiến con người sa ngã, thánh nhân hoảng sợ và than thở: “Điều gì giúp ta tránh được các cạm bẫy đó?”. Có một tiếng nói vang lên: “Đó là Đức Khiêm Nhường”.
Trong bảy mối cải tội, mối thứ nhất dạy: “Khiêm nhường, chớ kiêu ngạo”. Đức khiêm nhường là viên đá góc tường, là nền móng vững chắc của “tòa nhà nhân đức”. Thiếu đức khiêm nhường, “cái tôi” sẽ nổi dậy – tức là tính kiêu ngạo, loại tính xấu đứng đầu và điều khiển các thói hư tật xấu khác. Do đó, khi thiếu đức khiêm nhường, người ta có thể phạm mọi thứ tội lỗi, chịu quyền điều khiển của “cái tôi”.
Thánh Phaolô chỉ ra các chiến lược hữu hiệu để chúng ta có thể áp dụng:
- “Hãy mang toàn bộ binh giáp vũ khí của Thiên Chúa, để có thể đứng vững trước những mưu chước của ma quỷ. Vì chúng ta chiến đấu không phải với phàm nhân, nhưng là với những quyền lực thần thiêng, với những bậc thống trị thế giới tối tăm này, với những thần linh quái ác chốn trời cao. Bởi đó, anh em hãy nhận lấy toàn bộ binh giáp vũ khí của Thiên Chúa; như thế, anh em có thể vận dụng toàn lực để đối phó và đứng vững trong ngày đen tối. Vậy hãy đứng vững: lưng thắt đai là Chân Lý, mình mặc áo giáp là Sự Công Chính, chân đi giày là Lòng Hăng Say loan báo Tin Mừng bình an; hãy luôn cầm khiên mộc là Đức Tin, nhờ đó anh em sẽ có thể dập tắt mọi tên lửa của ác thần. Sau cùng, hãy đội mũ chiến là Ơn Cứu Độ và cầm gươm của Thần Khí ban cho, tức là Lời Thiên Chúa” (Ep 6:11-17).
- “Anh em biết chúng ta đang sống trong thời nào. Đã đến lúc anh em phải thức dậy, vì hiện nay ngày Thiên Chúa cứu độ chúng ta đã gần hơn trước kia, khi chúng ta mới tin đạo. Đêm sắp tàn, ngày gần đến. Vậy chúng ta hãy LOẠI BỎ những việc làm đen tối, và cầm lấy vũ khí của sự sáng để chiến đấu. Chúng ta hãy ăn ở cho đứng đắn như người đang sống giữa ban ngày: KHÔNG chè chén say sưa, KHÔNG chơi bời dâm đãng, cũng KHÔNG cãi cọ ghen tương. Nhưng anh em hãy MẶC LẤY Chúa Giêsu Kitô, và ĐỪNG chiều theo tính xác thịt mà thoả mãn các dục vọng” (Rm 13:11-14).
- “KHÔNG phải tất cả chúng ta sẽ chết, nhưng tất cả chúng ta sẽ ĐƯỢC BIẾN ĐỔI trong một giây lát, trong một nháy mắt, khi tiếng kèn cuối cùng vang lên. Vì tiếng kèn sẽ vang lên, và những kẻ chết sẽ trỗi dậy mà không còn hư nát; còn chúng ta, chúng ta sẽ được biến đổi. Quả vậy, cái thân phải hư nát này sẽ MẶC LẤY SỰ BẤT DIỆT; và cái thân phải chết này sẽ MẶC LẤY SỰ BẤT TỬ” (1 Cr 15:51-53).
- “Bất cứ ai trong anh em được thanh tẩy để THUỘC VỀ Đức Kitô, đều MẶC LẤY Đức Kitô” (Gl 3:27).
- “Anh em phải CỞI BỎ con người cũ với nếp sống xưa, là con người phải hư nát vì bị những ham muốn lừa dối, anh em PHẢI để Thần Khí đổi mới tâm trí anh em, và phải MẶC LẤY con người mới, là con người đã được sáng tạo theo hình ảnh Thiên Chúa để thật sự sống CÔNG CHÍNH và THÁNH THIỆN” (Ep 4:22-24).
Và đây là bí quyết của Ngư phủ Phêrô: “Anh em hãy sống tiết độ và tỉnh thức, vì ma quỷ, thù địch của anh em, như sư tử gầm thét, rảo quanh tìm mồi cắn xé. Anh em hãy đứng vững trong đức tin mà chống cự, vì biết rằng toàn thể anh em trên trần gian đều trải qua cùng một loại thống khổ như thế” (1 Pr 5:8-9).
Lạy Cha, xin chớ để chúng con sa chước cám dỗ, nhưng cứu chúng con khỏi mọi sự dữ. Amen.
TRẦM THIÊN THU
